وبلاگ

در دنیای امروز شاهد تغییرات و تحولات شگرف در زمینه‌های مختلف هستیم. از این حیث جهانی شدن بازارها، دانش اقتصاد، تجارت الکترونیک و معرفی فناوری­های جدید چالش­های متعددی برای سازمان­ها صرف نظر از اندازه­ آن­ها درجهت پایداری در محیط رقابتی ایجاد کرده است. سازمان­ها برای رقابت مؤثر در بازارهای جهانی نیازمند انعطاف و پاسخگویی سریع به تمایلات مشتریان هستند و این مهم صورت نمی­پذیرد مگر سازمان محیط خود را شناخته و برای رسیدن به اهداف خود برنامه ­ریزی انجام دهد. این برنامه ­ریزی باید برای عواملی صورت پذیرد که برای صنعت حیاتی بوده و می­توانند جهت پایداری و رقابت سازمان­ها در بازار مزیت رقابتی ایجاد نمایند.

 

در این فصل پژوهشگر ابتدا باتوجه به موضوع پژوهش به بیان مسئله اصلی پژوهش، ضرورت و اهمیت آن، اهداف و سؤالات، روش پژوهش، جامع آماری می ­پردازد و در پایان اصطلاحات و واژگان تخصصی مطرح شده و مورد بررسی قرارمی­گیرد.

 

2-1 بیان مسئله پژوهش

 

وجود فضای رقابتی میان سازمان­ها، آن­هارا به این امر وا داشته که بر نقاط قوتی تأکید کنند که برای آن­ها مزیت رقابتی کسب خواهد کرد. ممکن است سازمان­ها از این نقاط به عنوان ظرفیت­ها ­یا موقعیت­هایی برای تقویت رقابت با سایر سازمان­هااستفاده نمایند، زیرا در بلند مدت موفقیت سازمان­هاو صنایع مستلزم کسب مزیت رقابتی پایدار و مستمر می­باشد.

 

در این پژوهش از دیدگاه کسانی استفاده شده که معتقدند همواره در صنایع، بخش­ها و نواحی ای وجود دارد که مدیران صنعت می­بایست جهت کسب مزیت رقابتی و بهبود جایگاه بنگاه خود نسبت به سایر رقبا، به آن­ها توجه ویژه کرده و عملکرد خوبی را در آن بخش­ها نسبت به رقبا کسب نمایند. این صاحب نظران از این عوامل و بخش­ها تحت عنوان “عوامل حیاتی موفقیت”­یاد می­ کنند. عوامل حیاتی موفقیت، عوامل محدود و مشخصی هستند که وجودشان حرکت موفقیت آمیز مدیر­ یا ­یک سازمان را تضمین می­ کند. (بنتون و همکاران، 1984) این عوامل بخش اصلی مزیت رقابتی برای صنایع به شمار می­آیند. و شناسایی این عوامل به سازمان­ها امکان تصمیم ­گیری درباره اینکه “آیا توانایی ساخت شرایط لازم برای پاسخگویی به عوامل حیاتی موفقیت را دارند؟” می­دهد و همچنین به آن­ها و کارکنان در جهت درک نواحی حیاتی برای تخصیص منابع و زمان کمک می­ کند.

 

 از عوامل حیاتی موفقیت تعاریف متعددی به عمل آمده و استفاده از این واژه به سال 1961 بر میگرد، اولین بار رونالد دانیل مک کینزی آن را ایجاد کرد.(دانیل،1961) این فرایند توسط جان. اف روکارت در سال  1981 دوباره تعریف شد.(روکارت، 1981) و در سال 1995 جیمز جانسون و میشل فریزن آن را  برای تنظیمات بسیار بخش­ها بکار بردند.(جانسون و فریزن، 1995)

 

یکی از مهمترین تعاریف را روکارت در سال 1979ارائه کرده است : (روکارت، 1379)

 

“عوامل حیاتی موفقیت اشاره به حوزه های محدودی در هر پروژه­یا کسب و کار دارد که چنانچه به نتایج مطلوب منجر شوند، مزیت و کارایی رقابتی مناسبی را برای سازمان تضمین خواهند نمود” وهمچنین از این عوامل به عنوان اصطلاحاتی جهت عنصری که برای سازمان­هایا پروژه­ ها ضروری است، تا از طریق آن به ماموریتشان دست پیدا کنند نام برده است.

 

همانطور که می­دانید، کشور ایران از منابع طبیعی غنی برخوردارد است که مهم ترین آن­ها نفت می­باشد که به طلای سیاه نیز معروف است. وجود این نعمت خدادادی بستری را در جهت تولید محصولات و فراورده­های نفتی ایجاد کرده است. از جمله صنایع تولیدی فراورده­های نفتی صنعت روانکارها می­باشد. وجود چنین صنعتی می ­تواند کمک ارزنده ای بر چرخه اقتصاد داشته باشد و به اشتغال زایی کشور کمک کند. همچنین صادرات این محصولات به ذخایر ارزی کشور کمک می­ کند. لذا موفقیت این صنعت برای کشور امری حیاتی است.

 

 این مطالعه سعی دارد با بهره گرفتن از مدل تامپسون و استریکلند به شناسایی عوامل حیاتی موفقیت  برای این صنعت بپردازد.

 

3-1 اهمیت و ضرورت پژوهش

 

سرعت تغییرات و شدت رقابت میان سازمان­ها در صنایع مختلف آن­ها را با محدودیت منابع مواجه ساخته است و پایداری و بقا سازمان­ها در گرو دستیابی آن­ها به مزیت رقابتی در هزینه، کیفیت، نوآوری و تحویل به طورهمزمان می­باشد و از طرفی بدست آوردن مزیت رقابتی درکشف نواحی و بخش­هایی است که درآن برتری دارند. زیرا صاحب نظران معتقند که همواره در صنایع، نواحی و بخش­هایی تحت عنوان عوامل حیاتی موفقیت وجود دارد که برای سازمان­ها ایجاد مزیت رقابتی می­ کنند. همانطور که روکارت در کتاب خود از این عوامل تحت حوزه های محدود ­یاد می­ کند که اگر به نتایج مطلوب منجر شوند، مزیت و کارایی رقابتی مناسبی برای سازمان­ها تضمین می­ کنند و مدیران برای بهبود جایگاه فعلی سازمان خود نسبت به سایر رقبا باید نگاه ویژه ای نسبت به این عوامل داشته باشند، از طرفی، جستجو و کشف این عوامل به افزایش بازگشت سرمایه کمک می­ کند و عملکرد بهترسازمان را در اقدامات مختلف در مقایسه با رقبا در پی خواهد داشت. از طرف دیگر، سازمان­هاو مؤسسه‌ها با در نظر داشتن این عوامل می‌توانند در آینده وضعیت خود را با سازمان­های مشابه در سطح ملی و بین‌المللی به درستی و با دقت مورد مقایسه قرار داده و به طور مستمر به بهبود آن بپردازند. به عقیده بسیاری از صاحبنظران، برخورداری یک سازمان از موقعیت متمایز نسبت به سایر رقبا در یک یا چند مورد از عوامل حیاتی موفقیت صنعت مربوطه، فرصت طلایی و استثنایی را جهت کسب مزیت رقابتی برای آن سازمان ایجاد   می­نماید. هنگامی­که عوامل حیاتی شناسایی می­شوند به تبع حوزه هایی که نیازمند سرمایه گذاری می­باشند، شناسایی می­گردند و از آن­هام ی­توان به عنوان معیاری برای تخصیص بهینه منابع در جهت افزایش بازدهی

 استفاده کرد.. ازطرفی وقتی سازمان­ها به عواملی که برای موفقیت سازمان حیاتی هستند پی میبرند و سرمایه گذاری می­ کنند می­توانند به بهبود کیفیت در محصولاتشان دست­یابند؛ افزایش کیفیت به سازمان­ها در جهت دستیابی به بازارهای جهانی کمک می­ کند. و همچنین در کاهش آلودگی­ها و مصرف بنزین اثر گذار است. در نهایت اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت می ­تواند به دست اندرکاران جهت درک اهمیت نسبی آن­ها و توسعه برنامه ­های بهبود در مواردی که فاقد منابع کافی هستند، کمک کند. اگر سازمان­ها به این عوامل توجه نداشته باشند اثر بسزایی در شکست آن­ها خواهند داشت. از این رو شناخت این عوامل­ در تدوین استراتژی سازمانی ضروری می­باشد.

 

4-1 پیشینه پژوهش

 

همانطور که از عنوان “عوامل حیاتی موفقیت” پیداست، سازمان­ها و صنایع مختلف برای موفقیت خود باید به شناسایی این عوامل بپردازند و این موضوع برای آن­ها امر حیاتی محسوب می­ شود.

 

در راستای شناسایی و اولویت بندی این عوامل با بهره گرفتن از رویکردهای متفاوت مقالات بسیاری وجود دارد. اما در حال حاضر با جستجوهایی که توسط پژوهشگر انجام شده، در خصوص شناسایی عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها هیچ گونه پژوهش سیستماتیکی انجام نشده است.

 

 

 

• اهداف فرعی

1. شناسایی نیازهای صنعت روانکارهای ایران جهت موفقیت

 

1. کمک به مدیران صنعت برای تخصیص بهینه منابع

 

1. تشریح روابط دو­یا چند جانبه میان عوامل حیاتی

 

1. اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارهای ایران

6-1 سؤالات پژوهش

 

1. 1. آیا عوامل مرتبط با تولید از عوامل اصلی و حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها می­باشد؟

 

1. آیا عوامل مرتبط با تکنولوژی از عوامل اصلی و حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها می­باشد؟

3.آیا عوامل مرتبط با بازاریابی از عوامل اصلی و حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها می­باشد؟

 

4. آیا عوامل مرتبط با توزیع از عوامل اصلی و حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها می­باشد؟

 

4. آیا عوامل مرتبط با مهارت و توانمندی­های سازمانی، از عوامل اصلی و حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها می­باشد؟

 

4. آیا میان عوامل حیاتی موفقیت رابطه ای وجود دارد؟

 

4. چگونگی اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارهای ایران؟

 

 

7-1 روش انجام پژوهش

 

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ­ها، توصیفی- پیمایشی و ابزار آن پرسشنامه، و جامعه آماری آن را خبرگان صنعت روانکارهای ایران تشکیل می­دهند.

 

در این پژوهش ابتدا پس از انجام مطالعات کتابخانه­ای و بررسی پژوهش­های پیشین، مدل مناسب برای انجام پژوهش انتخاب شد. سپس از طریق مصاحبه نظر هرکدام از مصاحبه شونده گان را درمورد عوامل مشخص شده در مدل تامپسون و استریکند پرسیده تا اگر مخالف عاملی هستند آن را حذف و اگر عامل جدیدی را در نظر دارند آن­هارا بیان کنند. جمع بندی نتایج بررسی اولیه منجر به تهیه پرسشنامه نهایی جهت گردآوری اطلاعات و دیدگاه خبرگان در صنعت روانکارهای ایران خواهد شد. در آخر با بهره گرفتن از روش فرایند تحلیل شبکه­ ای (ANP) میزان و ضریب اهمیت هریک از عوامل مشخص شده و عوامل حیاتی موفقیت براساس اهمیتشان اولویت بندی می­شوند.

 

1-7-1 قلمرو پژوهش

 

قلمرو زمانی

 

با توجه به نوع پژوهش، مدت انجام این پژوهش از زمان تصویب پروپوزال حدود نه ماه به طول انجامید.

 

قلمرومکانی

 

قلمرو مکانی این پژوهش را صنعت روانکارها در ایران تشکیل می­دهد که عمده سازمان های فعال در این صنعت چهار شرکت ایرانول، سپاهان، پارس و بهران می­باشد.

 

 

 

قلمرو موضوعی

 

این موضوع در مباحث برنامه ­ریزی راهبردی قرار می گیرد.

 

2-7-1 جامعه و نمونه آماری

 

در این پژوهش گروه خبرگان صنعت روانکارها در ایران که اغلب در چهار شرکت اصلی و بزرگ ایران (ایرانول، بهران، پارس و سپاهان) درحال فعالیت هستند به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته و مقرر شد پس از مشورت با مدیران و مشاورین، افراد خبره و شایسته ای که در زمینه ­های مختلف صنعت شناخت کافی دارند به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و معرفی شوند.

 

8-1 تعریف واژگان و اصطلاحات کلیدی پژوهش

 

• موفقیت: دستیابی به ارزش­ها در جهت پیشی گرفتن از رقبا

 

• عوامل حیاتی موفقیت: تعداد عواملی محدود که برای موفقیت در بازار لازم و ضروری می­باشند و در تعیین برنامه راهبردی سازمان­هااثر می­گذارند.

 

• فرایند تحلیل شبکه­ ای: یکی از تکنیکهای تصمیم ­گیری چند معیاره است و در مجموعه مدلهای جبرانی قرار می­گیرد.

 

• عوامل تولیدی: عواملی که به استقرارکارخانه در مکانی که هزینه تولید درآنجا پایین باشد، و به انعطاف پذیری در تولید و شخصی سازی، طراحی وبرنامه ­ریزی تولید با حداقل هزینه، بهروری بالای نیروی کار، استفاده مؤثر از دارایی­ های ثابت، کیفیت تولید، تولید با هزینه کم، دسترسی به نیروی انسانی ماهر و استفاده موثراز دارایی­ های ثابت اشاره دارد.

 

• عوامل بازاریابی: عواملی که به تکنیک­های ارزیابی صریح و سریع بازار، خدمت مؤدبانه به مشتری، انجام صحیح سفارش خریدار(تعداد کم اشتباهات­یا بازگشت سفارش)، تنوع خط تولید محصول و انتخاب محصول، بسته بندی و ظاهر طراحی شده جذاب، مهارت­ های تجارت، تبلیغات هوشمندانه، وارانتی و گارانتی برای مشتریان اشاره دارد.

 

• عوامل تکنولوژیکی: عواملی که به توانایی فنی برای ایجاد پیشرفت نوآوری­ها در فرایند تولید، تجربه در فناوری مورد استفاده، تجربه پژوهش علمی، توانایی نوآوری محصول و توانایی استفاده از اینترنت برای انتشار اطلاعات و… اشاره دارد.

 

• عوامل توزیعی: عواملی که به ایجاد شبکه­ ای قوی از عمده فروشان و خرده فروشان(یا توانایی توزیع الکترونیکی)، کسب فضای کافی بر روی قفسه­های خرده فروشی، سرعت در تحویل، داشتن فروشگاه­های خرده فروشی، هزینه توزیع پایین اشاره دارد.