وبلاگ

انقلاب اطلاعات و ابرفضای شبکه ای ، چشم انداز بازاریابی و نقش آفرینان سنتی آن را دگرگون ساخت و فرصتهای تازه ای در اختیار حلقه های  گوناگون زنجیره ارزش آفرینی – همه آنانی که در تولید و پخش فرآورده ها دست دارند- خواهد گذاشت . مصرف کنندگان امروز بیش از هر دوره ای در تاریخ گذشته ، دستشان در گزینش و دریافت محصولات (کالا و خدمات) باز است . رقابت در کانالهای پخش بسیار تنگاتنگ و فشرده شده است . کانالهای پخش الکترونیکی به زودی در زمینه  خرده فروشی بیشترین سهم را خواهند داشت . کارشناسان می پندارند که کانالهای پخش الکترونیکی در بسیاری از زمینه ها ، کانالهای مستقر در فروشگاه های عینی را کنار خواهند زد .

 

بدون تردید شرایطی که امروز بر بسیاری از سازمانها در سطح دنیا و نیز ایران حاکم است تفاوت شگرفی با گذشته پیدا کرده است . امروزه سازمانها با چالشهای متعددی روبرو هستند . گرایش به سمت جهانی شدن ، تغییر و تحولات تکنولوژیکی ، مشتری گرایی ، استفاده روز افزودن از اینترنت ، تجارت الکترونیکی و عواملی نظیر این شدت وتنوع رقابت بین سازمانها را افزایش داده است . در واقع اینترنت و تجارت الکترونیکی برای بسیاری از صنایع به روش ایجاد تعامل با مشتریان و سهامداران ، ارائه محصولات/خدمات و فروش الکترونیکی تبدیل گردیده است .

 

با گسترش روز افزون اینترنت ، شرکتها از صنایع مختلف بطور فزاینده­ای در فکر استفاده از بازاریابی الکترونیک برای کسب مزیت رقابتی می­باشند . اینترنت در بسیاری از بخشهای سنتی بعنوان عامل مهم تغییر بوده است سرعت بالای نفوذ اینترنت در جهان به همراه پیشرفت­های گسترده استفاده از تکنولوژی اطلاعات در کسب­وکار و صنعت ، ادبیات بسیاری را در مورد جنبه­ های مختلف کسب­وکار الکترونیک بازاریابی الکترونیک ایجاد کرده است . شرکتهای مختلف در بخش­های خصوصی و دولتی بر پتانسیل­های الکترونیکی برای رشد تمرکز کرده ­اند و هم­اکنون تقریبا همه کشورهای درحال توسعه درحال پیاده کردن یک برنامه ملی برای توسعه تکنولوژی اطلاعات می­باشند. .( Anumba and Ruikar, 2005)

 

2.                   بیان مسئله

 

از جمله دستاوردهای تجارت الکترونیک حضور عرضه کنندگان در یک بازار جهانی قابل رویت برای کلیه خریداران است که مزایای فراوانی دارد از سوی دیگر ، امکان مقایسه با سایر رقبا را نیز برای تقاضاکننده بوجود می آورد و عرضه کننده را از انحصار خارج می کند .

 

دستاورد دیگر ، انجام مذاکرات هوشمند در محیط اینترنت است که بوسیله آن عرضه کنندگان می توانند قیمتهای متفاوتی برای شرایط گوناگون ارائه دهند و محصولاتی که دارای سود کمتر یا بدون سود بوده اند با این نوع مذاکره ممکن است با قیمت مناسب معامله شوند و بفروش برسند . از جمله مزایای تجارت الکترونیک که راهی موثر در توسعه اقتصادی کشوری که اقتصاد آن بر پایه صادرات نفت بوده و می خواهد مسیر توسعه را بپیماید موارد زیر می باشد :

 

• دستیابی به یک بازار 24 ساعته در سطح جهان

 

• هزینه کمتر فروش به علت ماشینی شدن فرایند آن در اینترنت

 

• فروش سریعتر به علت وجود امکانات مکانیزه فروش و انجام معامله

 

• هزینه پرسنل کمتر به علت ماشینی شدن فرایند آن در اینترنت

 

• امکان تماس بدون واسطه با مشتریان و جلب رضایت بیشتر آنها

 

• افزایش حجم فروش و تولید بیشتر ( افزایش فروش تا سال 2002، ده تا بیست درصد و کاهش هزینه ها تا 45 درصد) ( احمدی و غفاری، 1386)

امروزه بیش از 40 درصد تجارت در دنیا از نوع الکترونیک است. این آمارها نشانگر رشد روزافزون تجارت الکترونیک در دنیا می باشد و لذا بررسی تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر رفتار خرید مصرف کنندگان ایرانی که یکی از زیر مجموعه های این نوع تجارت است ضروری می باشد.

 

عوامل بسیاری دست به دست هم داده اند تا تبلیغات اینترنتی در ایران نسبت به میزان توجهی که جامعه به این رسانه می کند بسیار کمتر باشد . یکی از مهمترین این عوامل نداشتن مدل کسب  وکار است . اصولاً سایت های ایرانی با دید تجاری ایجاد نمی شوند و در نتیجه برای آنها مدل کسب و کار مشخصی تعریف نمی شود . این سایت ها عموماً جنبه شخصی داشته و یا تنها معرفی و اطلاع رسانی را در دستور کار خود قرار داده اند . بدیهی است آمار بازدیدکنندگان چنین سایت هایی رقم قابل توجهی نخواهد بود، لذا جذب تبلیغ برای این سایت ها ، کاری بسیار مشکل و گاه محال می نماید . در واقع یکی از پیش نیازهای گرفتن تبلیغ در هر رسانه ای ، داشتن تعداد قابل قبولی مخاطب در آن رسانه است در نتیجه زمانی که رسانه ای مخاطب قابل توجهی نداشته باشد ، نمی تواند انتظار جذب تبلیغات زیادی را داشته باشد . از طرفی تعداد مخاطب در هر رسانه ای به نحوه انتخاب و عملکرد مدل کسب و کار آن بستگی دارد . بطور مثال چنانچه سایتی مدل کسب و کار مبتنی بر محتوا را انتخاب کند می باید تمامی سعی خود را در جهت شناسایی محتوای باارزش و مهم برای مخاطبان خود نموده ، از این طریق ترافیک سایت خود را افزایش دهد . در حقیقت توانمندی هر ناشر اینترنتی در جذب و نگهداری مخاطبان خود منجر به ایجاد فرصت هایی برای جذب تبلیغات اینترنتی می شود. (بختایی و گلچین فر ، 1385،  ص. 25)

 

3 عامل که سبب گرایش  و کشش مصرف کنندگان به استفاده از تبلیغات اینترنتی می شود عبارتند از:

 

• جستجو برای یافتن اطلاعات به منظور انتخاب کالا برای خرید

 

• سرگرم کننده بودن تبلیغات آنلاین

 

• عوامل اقتصادی و تاثیر تبلیغات آنلاین بر هزینه های تبلیغ کنندگان و مصرف کنندگان ایرانی . (Ying Wang et al , 2009)

در تحقیقی که توسط مورادیان و اسکات سوان در سال 2006 با عنوان «شخصیت و فرهنگ: برون گرایی ملی و تبلیغات دهان به دهان» صورت گرفته است همبستگی بین متغیرهای برون گرایی و تکیه بر تبلیغات دهان به دهان برای 12 کشور مختلف جهان محاسبه گردیده و صحت رابطه­ مثبت در آن مورد تایید قرار گرفته است. در فرهنگهایی که شخصیت­های برونگرایی بیشتری وجود داشته اند تبلیغات دهان به دهان رشد و سرعت بیشتری داشته است. (Mooradian and Swan,2006)

 

تحقیق دیگری نیز در سال 2003 توسط لین هسیانگ تالسی در دانشگاه بین ­المللی آلیانت در سن دیگو آمریکا با عنوان «رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و مصرف کنندگان اینترنتی» صورت گرفت، که به بررسی و مقایسه ویژگی­های شخصیتی مصرف کنندگان اینترنتی و تاثیر آن بر رفتار خرید آنان در ایالات متحده و تایوان می ­پردازد. این تحقیق نشان می­دهد که علاوه بر ویژگی­های شخصیتی، ویژگی­های جمعیت شناختی و جغرافیایی نیز در رفتار خرید مصرف کنندگان موثر می­باشد. از این رو توصیه می­ کند که تحقیقات مشابه در سایر نقاط دنیا نیز انجام شود. (Lein-Hsiang Tsai,2003)

 

تبلیغات آنلاین بر رفتارهای خرید مصرف کنندگان تاثیر می گذارد  و میان انواع  تبلیغات آنلاین و پاسخ های رفتاری مصرف کنندگان به این تبلیغات شامل کلیک بروی تبلیغات وخرید مصرف کنندگان رابطه وجود دارد  و این رفتار بر میزان فروش شرکتهای تبلیغ کننده در اینترنت  تاثیر می گذارد . لذا بررسی  تاثیر تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان ایرانی در این تحقیق مورد توجه  قرار گرفته است. در این پایان نامه ابتدا انواع شیوه های تبلیغات اینترنتی بیان می شود و سپس رفتار مصرف کننده و فرایند تصمیم خرید مصرف کننده در محیط سنتی و آنلاین بررسی خواهد شد. این تحقیق تأثیر و یا عدم تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کننده را می­سنجد. در این پژوهش سعی برآن است که تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل در فرایند خرید مصرف کننده از قبیل :

 

• آگاهی از وجود محصول

 

• آگاهی از مشخصات، ویژگی ها و خصوصیات محصول مورد نظر

 

• جستجوی عرضه کننده کالا و یافتن بهترین فروشنده

 

• ارزیابی و مقایسه محصولات مختلف و انتخاب محصول مورد نیاز

 

• خرید نهایی محصول

را بسنجیم و با توجه به اینکه تاثیر کدام شیوه یا شیوه های تبلیغات بر مراحل خرید بیشتر است پیشنهادات و راهکارهایی جهت اجرای هدفمند شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین ارائه دهیم.

 

3.                   ضرورت و اهمیت انجام پژوهش

 

امروزه با بهره گرفتن از اینترنت و تجارت الکترونیک، بازاریابی تحول عمده­ای یافته و مهمترین آن حضور و جست­و جو در فضای مجازی می­باشد . استفاده از اینترنت در وقت ، هزینه و انرژی صرفه­جویی نموده و شرکتها را بهم نزدیکتر می­ کند. در دنیایی که وابستگی­های متقابل در آن روزبه­روز بیشتر می­ شود برای برقراری پیوندهای موثر بین تولیدکنندگان و مصرف­ کنندگان ، جهان به بازاریابی الکترونیکی اتکا دارد. بازارهای الکترونیکی در سالهای اخیر به­عنوان یکی از اجزا مهم بقای سازمانها به ­شمار می ­آید و اهمیت بازاریابی بصورت حیاتی و فزاینده­ای در حال افزایش می­باشد.

 

دنیای کسب­وکار آمیزه­ای از سرعت ، رقابت ، اطمینان و استفاده صحیح از فرصتها و پرکردن خلاهای موجود در بازارهای جهانی می­باشد. بازار سنتی ایران فارغ از این چالشها بوده و برای تجارت در قرن بیست­ویکم ساخته نشده است . لذا الگوهای پیشنهادی در این پژوهش و امکان حضور در همه عرصه ­های تجارت ، یکی از راه های نجات بازرگانان سنتی ایران است و  لذا با  توجه  به تاثیر انقلاب دیجیتالی و فناوری اطلاعات در تمامی جوانب زندگی کنونی به نظر می رسد بررسی تاثیر تبلیغات آنلاین بر رفتار خرید مصرف کنندگان ایرانی به منظور تطابق تبلیغات آنلاین با خواسته خریداران اینترنتی و جذب بازدیدکنندگان بیشتر برای تبلیغات آنلاین و ارائه راهکارهای موثرجهت بکارگیری این شیوه جدید تبلیغات امری لازم و ضروریست.

 

نتایج مشابه نشان می دهد که اینترنت و دیگر فناوری اطلاعات نه تنها جایگزینی برای روش های سنتی بازاریابی می باشد بلکه در آینده نه چندان دور بدون بکارگیری آنها  فعالیتهای شرکتهای بازرگانی و تجارت داخلی و بین المللی امکان پذیر نخواهد بود و ضروری است قبل از سرمایه گذاری در این موضوع تبعات بکارگیری آن در پژوهشی بررسی شود. با انجام این تحقیق نتایج ذیل انتظار می رود :

 

• با بررسی انواع شیوه های تبلیغات آنلاین ، تاثیر هر یک از این شیوه ها را بر هر یک از مراحل خرید در رفتار خرید مصرف کنندگان ایرانی بسنجیم.

 

• با فهم بهتر روابط میان شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین و هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان ایرانی، راهکارهایی جهت
• 
•  بهبود ارائه شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین به منظور افزایش بازدیدکنندگان وخریداران محصولات تبلیغ شده در اینترنت ارائه دهیم .

 

4.                   اهداف پژوهش

 

در این پروژه بر آنیم تا با یک مطالعه اجمالی و مبتنی بر واقعیت و بر اساس اطلاعات حاصله از پژوهشهای موفق دیگر کشورها اهداف زیر را برآورده نماییم .

 

• آشنایی با شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین و  بررسی مراحل مختلف خرید در رفتار مصرف کنندگان

 

• شناسایی تاثیر و یا عدم تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان

 

• ارائه راهکارهای موثرتر و کاراتر جهت بهبود بکارگیری شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین و ترغیب مصرف کنندگان به خرید محصولات تبلیغ شده در اینترنت

 

5.                   سوالات تحقیق

 

• انواع شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین و نیز مراحل خرید در رفتار مصرف کننده چه می باشد ؟

 

• تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان تا چه اندازه ای می باشد ؟

 

• راهکارهای موثر برای ترغیب مصرف کنندگان به خرید محصولات تبلیغ شده در اینترنت با توجه به شیوه های موثر بر مراحل خرید چه می باشد؟

 

6.     فرضیه تحقیق

 

فرضیه اصلی) شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان تاثیر دارد.

 

که با توجه به 8 شیوه مختلف تبلیغات آنلاین و 5 مرحله از مراحل خرید در این پژوهش تاثیر هریک از این 8 شیوه  بر هر یک از 5 مرحله از مراحل خرید به عنوان یک فرضیه فرعی مطرح می شود.

 

7.                   قلمرو تحقیق

 

قلمرو موضوعی تحقیق : این تحقیق از نظر موضوعی جز تحقیقات توصیفی – کاربردی در زمینه تبلیغات محسوب می­ شود و با توجه به افزایش رقابت، اخیرا مقوله­های تبلیغات و تاثیر آن بر رفتار خرید مصرف کننده در بازاریابی اهمیت ویژه­ای یافته­اند . لذا تحقیقات کاربردی تبلیغات در بازاریابی برای سازمان­ها اهمیت بیشتری پیدا کرده ­اند .

 

قلمرو مکانی تحقیق : قلمرو مکانی این تحقیق خریداران محصولاتی مانند کتاب، سی دی و نرم افزار در موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان می باشد .

 

قلمرو زمانی تحقیق : با توجه به گرداوری اطلاعات از طریق پرسشنامه ، قلمرو زمانی تحقیق از خرداد ماه سال 1389 تا خرداد ماه سال 1390 را در برگرفت .

 

8.                   روش انجام تحقیق

 

ابتدا با مطالعه اسناد ، مدارک ، مقالات فارسی و لاتین به جمع بندی ادبیات تحقیق و طراحی مدل نظری پژوهش می پردازیم و سپس با توجه به مدل تحقیق به طراحی سوالات پرسشنامه و گردآوری اطلاعات می پردازیم.

 

پس از جمع‌ آوری پرسشنامه‌های تکمیل شده، داده‌ها از طریق نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. و با بهره گرفتن از آزمون ناپارامتری دو جمله ای و یا آزمون پارامتری مقایسه میانگین ها به بررسی تاثیر و یا عدم تاثیر هر یک از شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر هر یک از مراحل خرید در رفتار مصرف کنندگان خواهیم پرداخت و از طریق آزمون فریدمن به اولویت بندی تاثیر شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین بر مراحل خرید خواهیم پرداخت. و در نهایت نتایج آزمون های آماری و پیشنهاداتی براساس یافته های تحقیق و پیشنهاداتی برای پژوهشهای آتی ارائه خواهد شد.

 

9.                   مشکلات احتمالی در انجام تحقیق

 

• با توجه به اینکه تحقیقات در علوم اجتماعی و انسانی و مدیریت با بررسی و درک فعالیتهای انسانی مرتبط است و با توجه به پیچیدگی رفتار و فعالیتهای بشری همواره مشکل جمع آوری اطلاعات از افراد مطرح بوده است . این مشکل در جامعه ما که روحیه تحقیق و پژوهش نهادینه نشده است مضاعف می گردد .

 

• جدید بودن موضوع پژوهش و محدود بودن اطلاعات مرتبط با موضوع، جهت گردآوری ادبیات تحقیق

 

• وجود روابط زیاد قابل بررسی در مدل مفهومی پژوهش و لزوم بررسی تمامی این روابط از طریق پرسشنامه و زمانبر بودن تحلیل آنها از طریق آزمونهای آماری

 

• استفاده از ابزار پرسشنامه

 

• انتخاب کالاهایی که تبلیغات و فروش آنها از طریق اینترنت در ایران امکان پذیر باشد

 

• عدم آشنایی خریداران اینترنتی با شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین و مراحل مختلف در فرایند خرید

 

• نبود نگرش مثبت در افراد نسبت به تاثیر روش های مختلف تبلیغات آنلاین بر فرایند خرید در مصرف کنندگان به عنوان شیوه ای جدید در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات

 

• نبود چهارچوب ادراکی لازم در افراد جامعه به منظور اجرای شیوه های مختلف تبلیغات آنلاین

 

10.             تعریف عملیاتی واژه ­ها و اصطلاحات

 

• کسب و کار الکترونیکی : هر نوع فعالیت کسب و کاری مبتنی بر شبکه است که روابط درونی و بیرونی را برای ارزش متحول کرده و از فرصتهای بازار بدست آمده و ناشی از اقتصاد شبکه ای بهره برداری میکند. پایه و اساس کسب و کار الکترونیکی را فناوری اطلاعاتی و ارتباطی تشکیل می دهند . این فناوری امکان بکارگیری روش های بسیار موثری را برای جمع اوری اطلاعات در مورد محصولات ، خدمات ، ارزیابی و مذاکره با تامین کنندگان ، تحویل دیجیتالی محصولات و ارائه خدمات پس از فروش بدست می دهند(Mary Ellen Gordon ,1997).

 

• بازاریابی : عبارتست از همه تلاشهای نظام مند برای شناخت نظام بازار و اقدام مناسب نسبت به انواع تقاضاها با توجه نظام ارزشی جامعه و هدفهای سازمان بنحوی که با نگرش سیستمی همه افراد و ارکان محیط بازار را در نظر بگیرید.(کاتلر ،1999، ص.16)

 

• بازاریابی الکترونیکی : استفاده از روشها و تاکتیکهای بازاریابی با بهره گرفتن از اینترنت رفع نیازهای مشتری و ایجاد ارزش متقابل فروشنده و مشتری با بهره گرفتن از ابزارهای تکنولوژی اطلاعات و شبکه(اسفیدانی ،1385،ص.14)

 

• اینترنت : کلمه اینترنت مخفف interconnected network و به ­معنی شبکه­ های به­هم مرتبط است .اینترنت سیستمی برای توزیع و تبادل اطلاعات از پیغام ،صدا ، تصویر ، فایل و غیره در سطح جهان است. اینترنت یک شبکه جهانی نوپا و بسیار گسترده­ای است که متشکل از شبکه­ های بزرگ رایانه­ای و بدون مالکیت و مدیریت مرکزی می­باشد. (نیکبخش تهرانی و آذر صابری، 1380)

 

• تبلیغات اینترنتی : استفاده از اینترنت بعنوان یک کانال و وسیله ارتباطی برای ارسال تبلیغات در محیط وب و نمایش دادن نام ها و علایم تجاری ، شعارها و تصاویر تبلیغاتی در سایتهای پربیننده اینترنت به نحوی که به تحقق اهداف تبلیغات کمک نماید. (Gao, 2002)

 

• رفتارمصرف کننده : رفتارمصرف کننده به مطالعه کلیه فرایند های انتخاب ، استفاده، کنارگذاری محصولات و خدمات، تجارب و یا ایده ها توسط افراد گروه ها و سازمان ها به منظور ارضای نیازها و نیز بررسی تاثیرات این فرایندها برمشتری و جامعه می پردازد. این شیوه نگرش به رفتار مصرف کننده، وسیع تر از نگرش سنتی است. در نگرش سنتی رفتار مصرف کننده، بیشتر بر خریدار و پیش زمینه های بلافصل و نتایج فرایند خرید کالا تاکید می شود. فعالیت های بازاریابی مانند تبلیغات بازرگانی و عوامل سیاسی و اجتماعی مانند فرهنگ و فامیل، عواملی است که در رفتار مصرف کننده تاثیر می گذارد.(Zicmund and Damico, 2001, p. 42)

E-Business

 

E-Marketing

 

Lein Hsiang Tasi

 

 San  Diego

نگاهی نافذ به جهان پیرامون این حقیقت را آشکار می کند که ((جهان امروز بسیار متفاوت از گذشته است)). در دو دهه اخیر مفهوم رقابت پذیری با گسترش تجارت جهانی، تغییرات سریع در الگوی مصرف و تقاضا، انقلاب در فناوری اطلاعات و همچنین افزایش تعداد و کیفیت رقبای محلی و بین المللی از اهمیت ویژه ای برخوردار گشته است.

 

در اقتصاد جهانی، رقابت پذیر بودن به معنای امکان به دست آوردن موقعیت مناسب و پایدار در بازارهای بین المللی است. از نظر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، توانایی یک کشور در تولید کالاها و خدمات برای ارائه در بازارهای بین المللی از مهمترین ابعاد رقابت پذیری است (کریمی هسینچه، 1386).

 

برخی رقابت پذیری را یک پدیده کلان اقتصادی می دانند. دیدگاهی دیگر رقابت پذیری را محصول وفور نیروی کار  و ارزان بودن دستمزدها در کشور می داند.

 

اخیراً بسیاری از دیدگاه ها، رقابت پذیری را به شدت تحت تأثیر سیاست های دولت می دانند. همچنین برخی دیگر، رقابت پذیری را توانایی وادار کردن مشتری به انتخاب پیشنهادهای سازمان در مقابل رقبا تعریف کرده اند. با بررسی همه تعاریف فوق، مشخص می شود که هر یک از آن ها به بیان یکی از ابعاد موثر بر رقابت پذیری کشورها در صنعتی خاص می پردازد.

 

سازمان ها برای اداره کسب و کار خود به اطلاعات درباره محیط نیاز دارند، گاهی سازمان ها به جای آنکه به اطلاعات کلی توجه کنند، تنها به نوسانات جزئی محیط می پردازند و تنها به اطلاعات در دسترس اکتفا می کنند. یکی از این اطلاعات، نوسانات سود است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

 

مطالب ارائه شده در این فصل در راستای بیان کلیات تحقیق بوده و مختصری از چرایی و چگونگی انجام تحقیق ارائه می گردد. لذا ابتدا به بیان مسئله تحقیق و اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق پرداخته می شود سپس مباحثی چون فرضیات تحقیق، ابزار تحقیق، روش گردآوری داده ها، محدودیتهای تحقیق، قلمرو زمانی، قلمرو مکانی و استفاده از نتیجه این تحقیق، شرح واژگان و اصطلاحات بیان می گردد. هدف از این بخش آشنایی با چرایی انجام تحقیق و نحوه ی انجام آن می باشد.

 

1-1-  بیان مسئله

 

   در دنیای امروز که شاهد تغییر های وسیع و اساسی در اقتصاد دنیا هستیم رقابت پذیری به عنوان یک موضوع کلیدی در سطح دنیا مطرح است و از آن به عنوان وسیله ای برای دستیابی به رشد اقتصادی قلمداد می شود. یکی از ویژگی های شرکت های موفق، مزیت رقابت پذیری است و در عین حال ویژگی های بارز شرکت های نا موفق، عدم بهره مندی از این مزیت است (کایات و گادلوپ، 2009). اسمیت (1995) با دیدگاهی جهانی، رقابت پذیری سازمان ها را در نحوه عملکرد و روش های کاری، متفاوت از هم می داند. او شرکت های کلاس جهانی را نسبت به دیگر شرکت ها، از ویژگی های مشترکی به منظور ارتقای رقابت پذیری، برخوردار می داند. اسمیت با تشکیل دادن بازار رقابتی محصول به عنوان چارچوب مناسب برای اثر بخشی در منابع و در پی آن تأثیر بر روی مدیریت غیر کارا موفق بود (گیرود و مولر، 2009). مچلپ (1967) استدلال می کند که محیطی برای مدیریت غلط در یک بازار رقابت کامل وجود ندارد، زیرا تمام شرکت های غیر مؤثر سریعاً از بازار خارج می شوند. هدف اصلی شرکت ها با افزایش شدت رقابت میان آنها، تعریف استراتژِی هایی است که بنگاه را به بالاترین سطح عملکرد در نتیجه سودهای بالا برساند. مدیریت سود زمانی رخ می دهد که مدیر برای گزارشگری مالی از قضاوت شخصی خود استفاده می کند و این کار باعث گمراه کردن برخی از صاحبان سهام درباره عملکرد واقعی اقتصادی و یا برای تأثیر در نتایج  قراردادهایی انجام می دهد که به ارقام حسابداری گزارش شده بستگی دارند (گاتمن و همکاران، 2006). مدیرانی که به طور مداوم خود را کارا می دانند، برای کارا نشان دادن خود، نه تنها به سود حسابداری تغییر یافته عمدی نیاز دارند، بلکه مجبورند در بازار واقعی نیز اعمال نفوذ کنند .چرا که تنها راه بقا و دوام شرکت ها در بازار، توان رقابت کردن با دیگر رقبا در صنعتی است که در آن فعالیت می کنند. شرکت ها در نتیجه این رقابت ممکن است به دلایل مختلفی با توجه به عدم توان رقابت دست به اقداماتی از قبیل مدیریت کردن سود بنماید (بگنولی و واتس، 2007 و کدیا و فیلیپون، 2009).

 

با توجه به تحقیقات انجام شده در موضوعات مرتبط همچون پاول (2009) که حاکی از این است که رقابت بازار تأثیر منفی بر کیفیت سود دارد و همچنین در تحقیقی دیگر چنگ و همکاران (2011) بیان کردند که ارتباط مثبتی میان رقابت بازار محصول و کیفیت سود شرکتها وجود دارد. بنابراین احتمال این می رود که بین رقابت بازار و نوسان های سود نیز ارتباط وجود داشته باشد که این نیازمند آزمون است تا نتایج آن مشخص شود.

 

در این پژوهش برای بررسی تأثیر رقابت پذیری بر نوسان های سود شرکت های صنایع غذایی از مدل پورتر استفاده می شود.

 

طیق مدل پورتر، محیط رقابتی صنعت توسط تقابل پنج نیروی نسبتاً با ثبات که در همه صنایع مشترک اند، اما با توجه به ویژگی های اقتصادی و تکنولوژیکی هر صنعت متفاوتند، تعیین می شود.

 

تقابل این نیروها سودآوری بلند مدت یک صنعت را تعیین می کند. ویژگی و شدت این نیروها به ساختار و ویژگی های اقتصادی و تکنیکی هر صنعت بستگی دارد. این پنج نیرو عبارتند از : تهدید ورود رقبای جدید، شدت رقابت میان رقبای موجود، تهدید ورود محصولات جانشین، قدرت چانه زنی خریدار، قدرت چانه زنی تأمین کننده.

 

دلایل بیان شده انگیزه اصلی برای انجام پژوهش حاضر را فراهم کرده است.

 

 

 

 

1-2-  اهمیت و ضرورت پژوهش

 

   امروزه نوسان های سود یکی از موضوعات بحث برانگیز و جذاب در پژوهش های حسابداری و مدیریت مالی به شمار می رود. به دلیل اینکه سرمایه گذاران به عنوان یکی از فاکتورهای مهم تصمیم گیری به رقم سود توجه خاصی دارند، این پژوهش از جنبه رفتاری، اهمیت خاص خود را دارد. پژوهش ها نشان داده است که نوسان کم و پایدار سود حکایت از کیفیت بالای آن دارد(ابراهیمی کردلر و همکاران ،88). به این ترتیب، سرمایه گذاران با اطمینان خاطر بیشتر در سهام شرکتهایی سرمایه گذاری می کنند که روند سود آنها با ثبات تر است.

 

از جمله نتایج مورد انتظار این پژوهش می توان به ایجاد درک و آگاهی جدیدی از تاثیر رقابت بازار بر نوسان های سود و همچنین ارائه پیشنهاداتی برای بهبود سود شرکتها با بهره گرفتن از رقابت پذیری در سطح بین الملل نام برد.

 

1-3-  اهداف پژوهش

 

   عمده پژوهش های انجام شده در مورد نوسان های سود و هموارسازی آن در کشورهای توسعه یافته انجام شده است. انجام پژوهش های مشابه در ایران و بررسی عوامل موثر از دیدگاه های دیگر می تواند ادبیات این موضوع را غنی تر سازد. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر رقابت بازار بر نوسان های سود شرکتهای صنایع غذایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و ارائه اطلاعات مفید به سهامداران، سرمایه گذاران، کارگزاران، تحلیلگران مالی و مدیران بنگاه های صنعتی می باشد. در این پژوهش عواملی همچون حمایت دولت، تعداد رقبا و … مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

 

1-4- سوال های پژوهش

 

پرسش های اصلی :

 

• آیا رقابت بازار و قیمت کالا با یکدیگر ارتباط دارند؟

 

• آیا برند کالا در رقابت بازار تأثیر دارد؟

 

 

1-5-  فرضیات پژوهش

 

 فرضیه ی اصلی :

 

• رقابت بازار بر نوسان های سود شرکت ها تأثیر دارد.

فرضیه های فرعی :

 

• از دیدگاه مدیران بنگاه های صنعتی، رقابت بازار بر نوسان های سود شرکت ها تأثیر دارد.

 

• از دیدگاه اقتصاد دانان، رقابت بازار بر نوسان های سود شرکت ها تأثیر دارد.

 

• از دیدگاه حسابداران، رقابت بازار بر نوسان های سود شرکت ها تأثیر دارد.

1-6-  متغیرهای پژوهش

 

• متغیر های مستقل:

 

• وضعیت سیستم توزیع محصولات صنعت

 

• حمایت دولت از صنعت

 

• تعداد تأمین کنندگان

 

• محصولات جایگزین

 

• تعداد رقبا

 

• تعداد مشتریان عمده

 

 

• متغیر وابسته: نوسان های سود

 

 

1-7 – کلیات روش تحقیق

 

این پژوهش از نظر ماهیت و اهداف از نوع پژوهش های کاربردی می باشد چرا که با بهره گرفتن از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع تحقیقاتی انجام می شود. همچنین این پژوهش با توجه به عدم کنترل کلیه متغیرهای مربوط نمی تواند از نوع پژوهش های تجربی محض باشد اما با توجه به تجزیه و تحلیل اطلاعات گذشته، این پژوهش از نوع پژوهش های نیمه تجربی است. ونیز با توجه به اینکه هدف این پژوهش بررسی تأثیر رقابت بازار بر نوسان های سود شرکت ها است لذا، از نوع تحلیل همبستگی و رگرسیونی می باشد. این پژوهش دارای یک متغیر وابسته و چندین متغیر مستقل است که میزان اثر این متغیرهای مستقل در متغیر وابسته از طریق آزمون فرض های رگرسیون مشخص می شود. بر این اساس تعدادی از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (شرکت های صنایع غذایی و آشامیدنی) با توجه به معیارهایی انتخاب شده و داده های مربوط به آن ها در طول سال های 1387 تا 1391 جمع آوری می شود و پس از محاسبه و برآورد متغیرهای اساسی تحقیق، رابطه این متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

 

جامعه آماری

 

   با توجه به تعداد بسیار زیاد واحدهای اقتصادی و پراکندگی آنها در کشور ، جامعه آماری پژوهش برای آزمون فرضیه ها، اقتصاد دانان، حسابداران و مدیران شرکت های صنایع غذایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی 1387 تا 1391می باشد، که با بهره گرفتن از نمونه گیری به روش هدفمند برگزیده می شوند.

 

 

 

روش نمونه گیری

 

نمونه آماری به روش هدفمند و با در نظر گرفتن قلمرو مکانی و زمانی پژوهش بر اساس معیارهای زیر انتخاب شده است:

 

• شرکت ها باید در طول سال مالی تداوم فعالیت داشته باشند.

 

• سال مالی شرکت ها به اسفند ماه ختم شود.

 

 

روش های گردآوری اطلاعات

 

   در این پژوهش گردآوری اطلاعات در دو مرحله انجام می شود. در مرحله اول برای تدوین مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانه ای ( کتب و مجلات تخصصی فارسی و لاتین)، اینترنت و سایت های قابل استناد و در مرحله دوم، از روش میدانی برای گردآوری داده های مورد نظر، علاوه بر نرم افزار     ره آورد نوین از مصاحبه و پرسشنامه (جهت جمع آوری اطلاعات از خبرگان شامل اقتصاد دانان، حسابداران و مدیران بنگاه های صنعتی ) استفاده می شود. سپس برای آماده سازی اطلاعات از نرم افزار  spss  استفاده می شود.

). امروزه صنعت توریسم به ویژه توریسم داخلی (که توریسم روستایی نیز بخشی از آن محسوب می­ شود) جایگاه خاصی در اقتصاد کشور­ها داشته است و نقش فعال و موثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور­های رو به توسعه بازی می­ کند (راجی،1379، ص 1، در مهدوی،1383، ص 2). در شرایط کنونی، توجه به رویکرد توسعه و گسترش گردشگری روستایی می ­تواند کمک زیادی به تنوع بخشی، پایداری و رشد اقتصادی جوامع روستایی و حل مشکلات از جمله بحران بیکاری روستایی بنماید. به عبارت دیگر گردشگری روستایی منبع با ارزش اشتغال­زایی و ایجاد درآمد است و می ­تواند وسیله­ای در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی باشد و می ­تواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا داشته باشد (ریچارد، جولیا شارپلی، 1380، ص8).

 

در حال حاضر در بسیاری از نواحی روستایی، گردشگری از حالت انفعالی به عاملی پویا و مؤثر بر تغییرات و کنترل چشم انداز اجتماعات روستایی مبدل شده است. ماهیت و اهمیت این تغییرات، توجه فزآینده­ای را به کارکرد گردشگری و فراغتی در نواحی روستایی معطوف داشته است ( .(Butler et al, 1998, 3به طوری که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز با افول فعالیت­‌های اقتصادی، تضعیف جریان صنعتی­سازی در روستاها و مهاجرت جوانان دارای تحصیلات عالی، گردشگری را به عنوان یکی از راهبردهای توسعه برای باز تولید اقتصادی و اجتماعی در نواحی روستایی اتخاذ کرده اند (Briedenhann and Wickens,2004, 71). از طرف دیگر در کشورهای کمتر توسعه یافته، کارشناسان معتقدند که گردشگری یکی از معدود گزینه­‌های عملی برای توسعه روستایی است. اما دولت‌­های کشور­های در حال­توسعه که برای تجدید ساختارتحت فشار می­باشند و نیاز شدید به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال دارند، معمولاً به خاطر بی‌توجهی به شرایط مناسب فرهنگی و به ویژه مشارکت ساکنین محلی در فرایند تصمیم‌گیری و میزان حمایت آنها یا نگرش و گرایش ساکنین، قربانی خطرات توسعه بدون برنامه یا بر حسب ضرورت می‌شوند (Briedenhann and Wickens,2004, 71). بدین ترتیب موفقیت هر پروژه گردشگری در راستای برنامه ­ریزی و توسعه پایدار روستایی، بدون شناخت و حمایت از جامعه میزبان مورد تهدید قرار می گیرد، در حالیکه موفقیت در این فعالیت به جاذبه­ها و خدمات روستایی وابسته است. علاوه بر آن نیازمند میهمان­نوازی و استقبال از طرف جامعه میزبان نیز می باشد. به طوری که عصبانیت، بی علاقگی و سوء­ظن جمعیت میزبان نهایتاً به گردشگران منتقل خواهد شد و احتمالاً منجر به عدم تمایل گردشگران به بازدید از مکانهایی می­ شود که آنها احساس ناخوشایندی از آنجا دارند. بدین سان درک واکنش محلی و عواملی که برروی این طرز تفکر تأثیر می­گذارند در دستیابی به هدف حمایت مطلوب از توسعه گردشگری روستایی امری ضروری است (Gursoy et al, 2002, 80). رشد روزافزون و پرشتاب گردشگری بسیاری از صاحب نظران را بر آن داشته است که قرن بیستم را قرن گردشگری بنامند.انتونیو ساوینیاک،دبیر کل پیشین سازمان جهانگردی در 1998 اعلام کرد((گردشگری در پایان قرن بیستم به صنعت شماره یک جهان تبدیل خواهد شد))(gee,1994,16).بسیاری از کشورها از این صنعت پویا به عنوان عامل اصلی درامد و اشتغال زایی استفاده می کنند،این خصیصه بویژه در کشورهای در حال توسعه به طور ملموستری قابل مشاهده است و حتی تعدادی از کشورها به گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی اصلی و در نتیجه یک صنعت می نگرند.بنابراین باید کشورها برای استفاده هرچه بیشتر از صنعت گردشگری با اجرای برنامه هایی به ایجاد تغییراتی در این زمینه بپردازند تا بتوانند از این صنعت رو به رشد به عنوان عامل اصلی اقتصادی بهره مند شوند.امروزه اقتصاد و بیکاری از مسائل مهم در ادبیات اقتصادی همه کشورهاست.اشتغال منبع عمده درامد مردم و عامل اصلی تعدیل فقر در جامعه است.گسترش بیکاری نیز عامل مهم در زمینه رشد اقتصادی و افزایش عارضه های اجتماعی بشمار میرود.(نصیری زاده و توتونچی،211,1382)با توسعه جهانگردی توسط سازمان میراث در استان گیلان امتیازات زیادی برای مردم این استان فراهم شده است ولی علی رغم این مزایای فراوان اقتصادی،غیر تخصصی بودن،فصلی بودن و دشواری مشاغلی که به مردم محول می شود،عدم توانایی مالی افراد در سرمایه گذاری برای توسعه امکانات زیر بنایی و رو بنایی این صنعت در استان از عواملی هستند که اثرات مثبت اقتصادی را برای مردم این استان کمرنگ کرده و آنها را بدبین میکند.   مهمترین جاذبه های گیلان جاذبه های طبیعی است که بخش های قابل توجهی از آن به علت فقدان امکانات رفاهی هنوز دست نخورده است. سالانه بیشتر از 180 هزار نفر از گیلان دیدن می کند که این رقم نشان می دهد که گیلان یکی از قطب های گردشگری ایران است.

 

بنابر این با توجه به بررسی نقش و کارکرد گردشگری در ایجاد اشتغال در استان گیلان سوالی که مطرح میشود این است که:چه رابطه ای میان صنعت گردشگری و پویایی اشتغال در این استان وجود دارد .

 

 

 

فرضیات تحقیق

 

فرضیه اصلی:

 

صنعت گردشگری روستایی بر پویایی اشتغال از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است.

 

فرضیه های فرعی:

 

 

• صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال جوانان از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است

 

• صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال زنان از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است

 

• صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال ساکنین از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است

 

• صنعت گردشگری روستایی بر گرایش به کارآفرینی ساکنین از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است.

 

اهمیت و ضرورت تحقیق

 

محققان در زمینه گردشگری به ویژه گردشگری روستایی لزوم توجه به نگرش­ها و عقاید ساکنان محلی و مشمول قرار دادن آن در آغاز امر برنامه ­ریزی را مورد تاکید قرارمی دهند (Liu et al,1987.17).

 

بدین ترتیب توسعه گردشگری در نواحی روستائی به مانند دیگر راهبردهای توسعه اقتصادی نیازمند حضور بخش‌های گوناگون برای رسیدن به موفقیت می‌باشد. پیش­شرط­هایی توسعه موفقیت­آمیز گردشگری شامل موارد زیر است :

 

1- جاذبه‌ها: چه طبیعی و چه ساخته دست بشر هم در درون اجتماع و هم در نزدیکی آن.

 

2- تبلیغات: بازاریابی یک اجتماع و جاذبه‌های گردشگری آن برای گردشگران بالقوه.

 

3- زیر­ساخت‌های گردشگری: تسهیلات دسترسی (راه‌ها، فرودگاه‌ها، قطارها و اتوبوس‌ها)، خدمات برق و آب، پارکنیگ، علائم راهنمائی و تأسیسات تفریحی.

 

4- خدمات: اسکان، غذاخوری‌ها و مغازه‌های خرده فروشی و تنوع که باید نیاز گردشگران را در نظر بگیرند.

 

5- مهمان نوازی و حمایت جامعه میزبان: چگونگی برخورد با گردشگران توسط ساکنین اجتماع و کارکنان مغازه‌ها و جاذبه‌های گردشگری. به این فهرست، باید کارآفرینان گردشگری و نقش آنها در تقویت این اجزاء را نیز اضافه نمود. اگر چه روشن است که بخش‌های فوق و دارائی‌های یک اجتماع در توسعه گردشگری مهم هستند، اما تنها مشارکت همه جانبه و حمایت ساکنین، مسئولان و کمک کارآفرینان بخش گردشگری روستائی تضمین‌کننده یک پایه‌گذار فراگیر برای توسعه موفق گردشگری می‌باشد (Wilson et al, 2001, 133). براین اساس ویلسون یکی از مهمترین پیش شرط­های موفقیت آمیز توسعه گردشگری در نواحی روستایی را حمایت جامعه میزبان می­داند.

 

کوک نیز معتقد است که تمام برنامه‌ریزی‌ها برای گردشگری شهری و روستایی باید براساس اهداف و اولویت‌های ساکنین باشد. در واقع او حتی گام را از این هم فراتر گذاشت و پیشنهاد کرد که جاذبه‌های محلی تنها به هنگام کسب اجازه قانونی از ساکنین ارتقاء یابد (Cooke, 1982, 26)

 

درآمد حاصل از توریسم استان گیلان در برنامه چهارم توسعه 123296/24 میلیون ریال پیش بینی شده است که در صورت موفقیت از

 آن طریق می توان 948 شغل جدید در استان ایجاد نمود که 24/66 درصد از بیکاری را در استان پوشش خواهد داد و اگر بتوان با ایجاد مدیریت کارا،فقط 2/7 درصد از توریسم گذری استان را که 12 میلیون نفر بازدیدکننده در سال است جذب نمود مشکل بیکاری در استان رفع خواهد شد.استان گیلان به رغم داشتن موقعیت مناسب و بکر برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی،متاسفانه از نرخ بالای بیکاری رنج می برد که باید با برنامه ریزی هوشمندانه و کارمند گرد و غبار پدیده بیکاری را از سطح استان زدود.در این بین به نظر می رسد یکی از ارگانهایی که نقش اساسی را برای ایجاد اشتغال بازی می کند سازمان میراث استان گیلان باشد که با توجه به امکانات طبیعی بسیار زیاد این استان از نظر گردشگری می تواند در امر ایجاد شغل در این صنعت گام موثری برداشته و ضریب اشتغال را افزایش دهد.

 

اهداف کلی تحقیق

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال

 

   اهداف فرعی تحقیق

 

شناخت و سنجش تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال جوانان

 

شناخت و سنجش تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال زنان

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان کاهش اشتغال ساکنین

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر گرایش به کارآفرینی

 

روش­ها و ابزارهای گرد­آوری اطلاعات

 

روش­گردآوری اطلاعات باتوجه به ماهیت مطالعه حاضر به دوصورت کتابخانه­ای و میدانی بوده و با توجه به ضرورت در هر یک از مراحل تحقیق از یک یا هر دو روش مورد استفاده قرار خواهد گرفت. براین اساس ابتدا برای شناخت کامل موضوع تحقیق، کسب بینش نظری لازم و استخراج متغیرها و شاخص ­ها از نظریه­ های مرتبط با موضوع تحقیق نظیر گردشگری پایدار، رویکردهای برنامه ­ریزی گردشگری، نگرش وگرایش ساکنین به توسعه گردشگری استفاده می­ شود. همچنین باتوجه به موضوع موردمطالعه و فرضیه ­های تحقیق، اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیات از طریق داده ­های عینی و­ذهنی از طریق تکمیل پرسشنامه با کارکنان اداره کل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان در سال1392 بدست خواهد آمد. براین اساس واحد تحلیل فرد(کارمند) می­باشند.

 

در این پژوهش برای دستیابی به اهداف مورد نظر پژوهش، یک نوع پرسشنامه طراحی شده است.

 

پرسشنامه­‌های استفاده شده در این تحقیق به صورت سؤالات بسته و باز تهیه گردیده است. پرسشنامه ­های مورد نظر از و یژگی­های خاصی برخوردار است اولا ًبا توجه به سوالات و موضوع مورد مطالعه طراحی شده است تا حدامکان سعی شده است ارتباط سؤالات با متغیرها، معرفها و بالاخره شاخص مورد نظر مشخص شود. به طوریکه برای محقق روشن شود که از طریق سؤالات، داده ­های مورد نیاز را برای شاخص مورد نظر به دست خواهد آورد. ثانیا ًبه منظور ارتقاء اعتبار و پایایی پرسشنامه این پژوهش، طراحی و تنظیم شاخص ­ها از یک­سو دقیقاً براساس نظر یا تعلمی در راستای رویکرد توسعه گردشگری پایداری و از سوی دیگر باتوجه به مشاهدات مستقیم محقق از ناحیه مورد مطالعه صورت گرفته است.

 

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

برای تجزیه و تحلیل داده ­ها و اطلاعات بدست آمده از تحلیل­های کمی وکیفی استفاده خواهد شد که برای طبقه ­بندی و تجزیه و تحلیل داده ­ها و اطلاعات با بهره گرفتن از روش­های آماری (توصیفی و استنباطی) و با بهره­ گیری از نرم افزارهای EXCEL و  SPSS صورت خواهد گرفت.  

 

در بررسی آماری داده ­های پرسشنامه­ای از روش­های آماری نظیر میانگین، میانه، حداکثر و حداقل و جهت آزمون فرضیه ­ها بسته به نوع داده و اهداف مورد نظر از روش­های آماری پارامتری نظیر ازمون تی تک نمونه ای و فریدمن استفاده می­ شود.

 

 

 

 

 

جامعه آماری

 

جامعه آماری این مطالعه در این تحقیق را کلیه کارمندان ستادی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان تشکیل می دهند که تعداد انان برابر با آخرین اطلاعات 136نفر می باشند.

 

نمونه آماری

 

منظور از نمونه گیری  انتخاب واحد ها وافرادی از جمعیت اصلی است بطوری که واحد ها وافراد مزبور دارای وی‍ژگی ها و پارامتر های اصلی بوده  باشند و در کسب اطلاعات خاصی مورد استفاده قرار گیرند.منظوراز پارامتر در این  تعریف ویژگی جمعیت می باشد ویک جمعیت ممکن است ویژگی ها وپارامترهای  متعددی داشته باشند(ساده ،1375).و در این تحقیق نمونه ، تعداد  103نفرازجامعه اماری بوده اند که نمونه مورد نظر در این تحقیق با بهره گرفتن از جدول مورگان و  بصورت تصادفی ساده  انتخاب گردیدند.

 

محدودیت های تحقیق

 

محدودیت­های زیادی در انجام این تحقیق وجود داشته است که به برخی از آنها اشاره می شود:

 

– فقدان آمار و اطلاعات دقیق در زمینه تعداد گردشگران و فعالیتهای گردشگری منطقه؛

 

– عدم همکاری مسئولین برخی از سازمانها و ادارات در جهت ارائه آمار و اطلاعات دقیق؛

 

– دشواری انجام کارهای میدانی؛

 

– هزینه زیاد انجام این تحقیق در زمینه تهیه آمار، اطلاعات و انجام کارهای میدانی؛

 

تعاریف و مفاهیم

 

گردشگری: تمام مسافرت­هایی که منجر به اقامت حداقل یک شبه در مقصد شود، اما مدت زمان دور بودن از منزل نباید بیش از یکسال باشد .(World Tourism Organization, 1983, 5)

 

گردشگری روستایی: تعریف مشترک و پذیرفته شده‌ای بین محققان در زمینه گردشگری روستایی وجود ندارد. شناخته شده‌ترین و عمومی‌ترین تعریف مربوط به لین است که این نوع گردشگری را به عنوان فعالیتهای گردشگری در محیط روستایی می­داند (Frochot; 2003, 335).

 

توسعه پایدار روستایی: توسعه پایدار روستایی فرایندی است که ارتقای همه جانبه حیات روستایی را از طریق زمینه­سازی و ترغیب فعالیت­های همساز با قابلیت‌ها و تنگناهای محیطی (به مفهوم عام آن) مورد تأکید قرار می­دهد. در همین رابطه مهمترین هدف توسعه پایدار روستایی عبارت خواهد بود از قابل زیست کردن عرصه ­های زندگی برای نسلهای فعلی و آینده با تأکید خاص بر بهبود و توسعه مداوم روابط انسانی – محیطی (سعیدی، 1377، ص 19-18).

 

گردشگری پایدار: گردشگری که نیازهای نسل حاضر را پاسخ دهد، بدون اینکه از ظرفیت­های مربوط به نسل­های آینده برای پاسخگویی به نیازهای خود مایه بگذارد. بنابراین گردشگری پایدار به نحوی برنامه ­ریزی و اجرا می­ شود که بر محیط زیست، اقتصاد و فرهنگ جامعه میزبان اثر منفی نگذارد (زاهدی، 1385، ص 111).

 

استراتژی: استراتژی را می­توان به عنوان الگوی هدایتی برای جریان منفرد اقدامات و تصمیمات مستمر دانست استراتژی اقدامات منفرد را تحت یک چیز جمع­آوری کرده و آنها را به سمت و جهت درست هدایت می­ کند (مرادی مسیحی، 1384، ص 276).

 

توسعه گردشگری: در این پژوهش توسعه گردشگری به عنوان متغیر مستقل تحقیق است که از طریق شاخص ­های ذهنی شامل میزان وابستگی شاغلین سرپرست خانوارهای روستایی به بخش گردشگری، میزان وابستگی درآمدی خانوارهای روستایی، ارزیابی ساکنین از میزان وابستگی اقتصادی روستا به بخش گردشگری و میزان رشد گردشگری در روستا مورد سنجش قرار گرفت.

 

اشتغال: اشتغال به عنوان متغیر وابسته تحقیق است که از طریق مؤلفه های اشتغال جوانان،اشتغال زنان ،اشتغال خود ساکنین و کارآفرینی مورد سنجش قرار گرفت.

 

                                                                                                   Wilson   [1]

 

Objective data

 

Subjective data

       آیا تصمیم گیری، پدیده عجیب و ناشناخته ایست یا آنکه کار راحت و ساده ایست؟ هنوز معلوم نیست که چگونه، چه موقع و کجا تصمیم ساخته و پرداخته می شود. بقول مدیر عامل شرکت جنرال موتورز “اغلب سخت است که بگویم که چه کسی و چه موقعی تصمیم گرفته است و حتی چه کسی مبداء تصمیم بوده است. غالبا من نمی دانم در جنرال موتورز چه موقع تصمیم گرفته می شود ؟ من بخاطر نمی آورم که در یک جلسه کمیته ای بوده باشم و مسائل به رای گیری گذارده شود. معمولا یک نفر مسائل را خلاصه می نماید. دیگران با تکان دادن سر یا ابراز نظر خود به تدریج به اجماع می رسند”.  اگرچه افلاطون روح انسانی را به ارابه ای تشبیه کرده است که توسط دو اسب خرد و احساس به حرکت می آید، اما در قرون اخیر دانشمندان به خرد بیشتر بها داده و از احساسات به عنوان بخشی که مانع خردورزی است یاد نموده اند.

 

در تصمیم گیری تا کنون این عقیده بیشتر مطرح بوده است که انسان در تصمیمات خود ، آنجا که سخن از نفع و ضرر است، کاملا عقلایی و بدور از احساسات عمل می نماید. دانشمندان مدیریت و اقتصاد از دانشمندان پزشکی و روانشناسی خواسته اند که امکان اینکه بشود متوجه شد که کدام بخش از مغز کار تصمیم گیری را انجام می‌دهد را مد نظر قرار دهند.  بعنوان مثال، ذهن بشری موضوع ارزش مورد انتظار در حوادث آینده در اقتصاد را مورد محاسبه قرار می دهد. اینکه یک فرد در بازار بورس سرمایه گذاری می کند و یا هزینه بیمه عمر را پرداخت می نماید، بستگی به آن دارد که آن فرد چگونه آینده را در نزد خود تصویر نموده و به حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد چه مقدار وزن بدهد. ممکن است که شما ارزش مورد انتظار بیمه عمر را با اینکه کم است بیشتر مورد توجه قرار دهید، زمانی که فکر میکنید با احتمال زیاد قبل از بازنشستگی شما، قیمت سهام کاهش پیدا خواهد نمود. تصمیم گیری تحت تاثیر تعدادی از عوامل است، از جمله:

 

الف –  عوامل عقلایی:

 

منظور، عوامل قابل اندازه گیری از قبیل هزینه، زمان، پیش بینی ها و غیره می باشد. یک تمایل عمومی وجود دارد که بیشتر بدین عوامل پرداخته و عوامل غیر کمی را از یاد ببریم.

 

ب –  عوامل روانشناختی:

 

مشارکت انسان در پدیده تصمیمگیری روشن است. عواملی از قبیل شخصیت تصمیم گیر، توانائی های او، تجربیات، درک، ارزشها، آمال و نقش او از جمله عوامل مهم در تصمیم گیری می باشند.

 

ج –  عوامل اجتماعی:

 

موافقت دیگران بخصوص کسانی که تصمیم به نوعی بر آنان تاثیر می گذارد، از مسائل مهم تصمیم گیری است. توجه به این عوامل از مقاومت دیگران در برابر تصمیم می کاهد.

 

د –  عوامل فرهنگی:

 

محیط دارای لایه های فرهنگی متعددی است که به نام فرهنگ منطقه، فرهنگ کشور و فرهنگ جهانی خوانده می شود. همچنین فرهنگ خود سازمان نیز باید مطمح نظر قرار گیرد. این فرهنگها بر تصمیم فردی و یا سازمانی ما در قالب هنجارهای مورد قبول جامعه، رویه ها و ارزشها تاثیر می گذارند.

 

 (بابایی زکیلکی ،1379، 20).

 

1 – 2 –  بیان مسئله

 

         در عصرحاضر به دلیل پیچیدگی‌های عدیده‌‌ی موجود در زندگی انسان حرکت به سوی تخصصی شدن کارها روند فزاینده‌ای یافته است. همین امر منجر به اقداماتی توسط فرهیختگان و اندیشمندان جوامع مختلف گردیده است، تا انسان امروزی را از مسایل فراروی خویش سربلند بیرون آورند. حل این مسایل در هر جامعه‌ای از طریق به وجود آمدن سازمان‌های پویا، نیرومند و بالنده امکان‌پذیر است تا بتواند ضمن تفکیک کارکردهای اجتماعی در جهت اهداف خاصی در راستای پاسخگویی به نیازهای اجتماعی گام‌های مؤثری را بردارد و هر کجا که سخن از سازمان و گروه‌های کاری در قالب رسمی و غیر رسمی برای تحقق نیازهای اجتماعی به میان می‌آید، مدیریت و رهبری محور فعالیتهای آن قرار می‌گیرد، زیرا تا نیروی انسانی متخصص و مدیران لایق و کارآمد وجود نداشته باشند از منابع مادی، انسانی و مالی استفاده مناسب به عمل نمی‌آید. تصمیم گیری اصل و اساس وظایف مدیر را تشکیل می دهد و مهارت مدیر در تصمیم گیری خود را در کارایی وظایف و در کیفیت خدماتی که او ارائه می دهد نمایان می سازد. (مرتضایی  مقدم،1380،11).

 

محققان و نظریه پردازان توافق دارند که تصمیم گیری یکی از متداول ترین و اساسی ترین نقش های کاری مدیران است. در واقع سایمون که به خاطر کارش بر روی تصمیم گیری موفق به دریافت جایزه نوبل شد تا آنجا پیش رفت که تصمیم گیری را مترادف مدیریت توصیف کرد.الوین تافلر می گوید: ” اگر چه تصمیم گیری هرگز کار سهل و ساده ای نبوده است ولی بخصوص در شرایط امروزی، تصمیم گیری در سازمان بسیار دشوار و تبدیل به وظیفه ای شده است که انجام صحیح آن، تمامی توان مدیر را می طلبد “. در عصری که تغییر و تحولات سریع و فزاینده از جمله مشخصات آن است، آهنگ تصمیم گیری نیز شتاب زیادی به خود گرفته است و نیاز به تصمیم گیری سریع برای مقابله با فعل و انفعالات سریع در محیط، شرایطی را بوجود آورده است که زمان تحقق و تعمق و تصمیم گیری را برای مدیران بسیار کوتاه نموده است. در واقع مدیران امروزی خود را مجبور به اتخاذ تصمیمات بیشتری در رابطه با موضوع و مسائل متنوع و گسترده تری، در زمان کوتاه تری می بینند.

 

 موفقیت مدیران در سازمانها در گرو مهارتهای آنان در برنامه ریزی خوب، سازماندهی، هدایت و کنترل است. باید بدانیم که نقطه عطف در بکارگیری تمامی این مهارتها به گونه ای نیکو، همانا بهره مند بودن مدیران از مهارتهای تصمیم گیری است. به عبارت دیگر تمامی فعالیت های مدیران در ارتباط با تصمیم گیری است. تصمیم گیری به عنوان کلید فهم پیچیدگیهای سازمان و مدیریت است و بنا به گفته سایمون تصمیم گیری جوهر اصلی مدیریت است و حتی می توان آن را مترادف با آن دانست.

 

واضح است که آنچه اساس اقدامات و محل شکل گیری فعل و انفعالات به حساب می آید تصمیمات و تصمیم گیری است و همه اقدامات مدیر آمیخته به تصمیم گیری است و به همین جهت است که مدیریت را با تصمیم گیری معادل می گیرند و از همین مرحله است که جهت گیری ها و مراحل بعدی کار و فعالیت بصورت عملی آغاز می شود. قابل ذکر است که، تصمیم گیری موثرنیز در شرایط پیچیده دنیای کنونی مستلزم بهره گیری شایسته از تواناییها، خلاقیت ها، مهارتها، دانش و بینش منسجمی است که مبتنی بر هوشمندی و استعداد ویژه ای باشد و با در نظر داشتن نقش عوامل تخصصی تصمیم و طرز تلقی های مدیریتی، فرایند تصمیم گیری مدیریتی را به نحوی می توان هدایت نمود که از طریق اعمال مقوله های اثر بخشی امکان کسب پیامدهای تصمیم راهبردی در حد مطلوبی جستجو شود و برای پیامد های نا طلبیده آن نیز آمادگی های لازم تدارک دیده شود. کیفیت طرحها و برنامه ها ،اثر بخشی و کارآمدی راهبردها و کیفیت نتایجی که از ِاعمال آنها بدست می آید، همگی تابع کیفیت تصمیماتی است که مدیر اتخاذ می کند پس چه بهتر است که مدیران روش هایی که تصمیم می گیرند را بشناسند و سعی در رفع نواقص این روشها بنمایند و نقاط قوت خود را برای بهبود برنامه ها ارتقاء دهند.

 

به دلیل اینکه تصمیم گیری فرایندی است که نه تنها به اتخاذ تصمیم، بلکه به اجرای آن نیز منتهی می شود، ضرورت بررسی دقیق آن و نحوه ی اجرای درست آن نیز احساس می شود و بر این اساس است که بنا به ضرورت نقش تصمیمات مدیریت در کارایی، بهره وری و در نهایت اثر بخشی سازمان، در این پژوهش محقق قصد دارد که به بررسی شیوه های تصمیم گیری مدیران بر عملکرد سازمان ها  بپردازد . درحالیکه همه ما در زندگی تصمیم می گیریم، اما همگی در تصمیم گیری هایمان موفق نیستیم. آنچه مسلم است عوامل زیادی بر توانایی تصمیم گیری ما اثر می گذارد. تحقیقاتی که در زمینه تصمیم گیری انجام یافته است، نشان می دهد که عامل اصلی موثر بر یک تصمیم گیری صحیح مربوط به روش هایی است که فرد در ارزیابی گزینه های موجود اتخاذ می نماید. بجز چند مورد استثناء، که فرد در آن از آنچه انجام می دهد کاملا اطمینان دارد، کلا تصمیم گیری همواره با احتمال همراه است. یعنی همواره احتمال موفقیت و یا شکست وجود دارد.

 

بنابراین، بهبود مهارت تصمیم گیری به معنای آن است که هر فرد باید تفاوت های میان گزینه های تصمیم گیری را افزایش دهد. تصمیات بد گاهی اوقات به بخش هایی از پروسه تصمیم گیری مربوط می شود. مثلا راه حل ها خوب تعریف نشده اند و یا اطلاعات صحیح جمع آوری نشده و یا تحلیل هزینه-منفعت بخوبی انجام نشده است. اما گاهی شکست در تصمیم گیری به پروسه آن مربوط نشده، بلکه به ذهن تصمیم گیر و نقائص آن در انتخاب صحیح باز می گردد. (دانشفر ، 1380،16). 

 

1 – 3 –  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

 

        تصمیم گیری از اجزای تفکیک ناپذیر مدیریت به شمار می آید و در هر وظیفه مدیریت به نحوی جلوه گر است. در تعیین خط مشیهای سازمان، در تدوین هدف ها، طراحی سازمان، انتخاب،  ارزیابی و در تمامی افعال و اعمال مدیریت تصمیم گیری جزء اصلی و رکن اساسی است. تصمیمگیری به عنوان اولین وظیفه مدیر در اداره امور سازمانها به قدری مهم است که برخی صاحب نظران سازمان را شبکه تصمیم و مدیریت  را عمل تصمیم گیری تعریف کرده اند.

 

هر نوع تصمیم درست و یا غلط مدیر بر عملکرد کلی سازمان تاثیر می گذارد .

 

1 – 4 –   اهداف و فرضیه ها

 

1 – 4 –  1 –    اهداف

 

 

 

هدف آرمانی: 

 

انجام پژوهشی که حاصل آن ایجاد قابلیت های لازم در تصمیم گیری به موقع و متناسب و در نهایت بهبود عملکرد سازمان می  باشد.

 

هدف  کلی:

 

تعیین ارتباط بین  عوامل موثر بر تصمیم گیری و بهبود عملکرد سازمان

 

اهداف ویژه:

 

1 –  بررسی سبک های تصمیم گیری مدیران

 

2 –  بررسی سبک تصمیم گیری مدیران مرد و زن

 

3 –  بررسی سبک تصمیم گیری با توجه به سابقه مدیران

 

هدف کاربردی: 

 

نتایج این پژوهش می تواند  در ارتقاء کیفیت تصمیم گیری مدیران در کلیه سطوح سیاستگذاران ، مدیران و کارکنان  و کلیه علاقمندان به پژوهش های کاربردی در حوزه تصمیم گیری مورد استفاده قرار گیرد.

 

1 – 4 –  2 –    فرضیه ها

 

1 –  بین  سبک های تصمیم گیری مدیران تفاوت وجود دارد .

 

2 –  بین تصمیم گیری مدیران زن و مرد تفاوت وجود دارد .

 

3 –  بین تصمیم گیری مدیران دارای سوابق مختلف تفاوت وجود دارد .

 

1 – 5 –   نتایج مورد انتظار پس از انجام این تحقیق

 

        بهبود و تقویت ، جو سازمانی و  شیوه های تصمیم گیری مدیران ، سبب می شود که مدیران با تسلط بر وظایف خود، مسائل و مشکلات را در فرایند تصمیم گیری خود با دیدی جامع در نظر بگیرد و زمینه ی ارتقای فرایندهای یاددهی و یادگیری را تسهیل کنند . این مطلب باعث بالا رفتن فرهنگ سازمانی ، بهبود جو سازمانی، افزایش روحیه و کارایی کارکنان می گردد و مدیر را صرفاً از یک مجری بخشنامه و آیین نامه خارج کرده ، به یک همکار و رهبر تبدیل می کند .همچنین محیط کاری  را یک مجموعه صمیمی، عمیق، پویا و رو به رشد گردانیده که هر روز آن دفتری تازه از شکوفایی توانمندیهای کارکنان  است و دیگر محیط کاری برای کارکنان  یک محیط خشک ، رسمی و غیر قابل تحمل نخواهد بود.

 

1 – 6 –   قلمرو تحقیق

 

     این تحقیق در قلمرو زمانی شش ماهه اول سال 1393، با موضوعیت تاثیر شیوه های تصمیم گیری مدیران  بر عملکرد سازمان  انجام گردیده است .

 

1 – 7 –   قلمرو  زمانی و مکانی انجام تحقیق

 

این تحقیق در منطقه استان البرز، کرج،  هشتگرد  و در مجموعه های فرمانداری شهرستان ساوجبلاغ  ، بخشداری مرکزی ، بخشداری چندار ، بخشداری چهار باغ ، شهرداری گلسار، اداره امور اقتصادی و دارایی منطقه ، اداره  تعاون ، کار و رفاه اجتماعی منطقه ، اداره مدیریت بحران ، کمیسیون بانوان شهرستان  و همچنین بخش ها و نهاد های  خصوصی شورای اسلامی شهرستان ساوجبلاغ  ، شورای اسلامی بخش مرکزی ،  شرکت طب راماز و سازمان طرح ترافیک  انجام شده است.

 

1 – 8 –   تعریف واژها و اصطلاحات تخصصی

 

عوامل روانشناختی:

 

مشارکت انسان در پدیده تصمیم- گیری روشن است. عواملی از قبیل شخصیت تصمیم گیر، توانائی های او، تجربیات، درک، ارزشهاو نقش او از جمله عوامل مهم در تصمیم گیری می باشند.

 

عوامل فرهنگی:

 

محیط دارای لایه های فرهنگی متعددی است که به نام فرهنگ منطقه، فرهنگ کشور و فرهنگ جهانی خوانده می شود. همچنین فرهنگ خود سازمان نیز باید در نظر قرار گیرد. این فرهنگها بر تصمیم فردی و یا سازمانی ما در قالب هنجارهای مورد قبول جامعه، رویه ها و ارزشها تاثیر می گذارند.

 

 

 

تصمیم گیری در شرایط اطمینان:

 

 این نوع تصمیم گیری برای زمانی است که کلیه متغیرهای موثر موجود در آن ثابت فرض شوند. به زبان دیگر تصمیم گیرنده نتیجه تصمیم را می داند. مدلسازی برای این شرائط از تصمیم گیری بیشتر بر اساس مدلهای ریاضی و مشخص مانند تجزیه و تحلیل هزینه-منفعت، مدلهای کلاسیک بهینه سازی، کنترل موجودی، برنامه ریزی خطی است.

 

تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان:

 

این بخش خود به دو حالت تصمیم گیری در حالت عدم اطمینان کامل و تصمیم گیری در شرائط ریسک تقسیم میگردد.

 

تصمیم گیری عقلایی :

 

 بدین معنی است که بازیگر سیاسی با انتخاب روبروست. فرد در تصمیم گیریهای خود همواره تصمیماتی اتخاذ خواهد کرد که بهترین تصمیم ممکنه بوده و تصمیماتی است که امکان و احتمال نیل به اهداف و مقاصد او را به حداکثر می رساند. در این سبک تصمیم گیری فرد از همه راه حل ها مطلع است و می داند که هر تصمیمی به چه نتیجه ای می انجامد و می تواند نتایج حاصل از تصمیم گیری را بر حسب اولویت (بیشترین نفع) مرتب و سازماندهی کند تا با بهره گرفتن از یک استراتژی بهینه سازی حصول به اهداف را به حداکثر رساند، بنابراین افراد در این سبک تمامی راه حل های ممکن را تعیین و ارزشیابی نموده و با تعیین عواقب هر یک از این راه حل ها بهترین راه حل را انتخاب می کنند.

 

سبک تصمیم گیری شهودی:

 

این سبک، فرایندی نا خود آگاه تصمیم گیری است که درسایه تجربه های استنتاج شده به دست می آید. و مبنتی بر احساسات و یادگیری ضمنی افراد است و الزاماً سوای تجزیه و تحلیل معقول عمل نمی کند، بلکه این دو مکمل یکدیگراند. پس در این شیوه تصمیم گیرنده از یک رویه نظامند استفاده نمی کند و در هنگام اتخاذ تصمیم از تجربه و آگاهی های ضمنی خود سود می جوید.

 

سبک تصمیم گیری وابستگی:

 

پارکر و همکاران او  معتقدند که این سبک بیانگر عدم استقلال فکری و عملی تصمیم گیرنده و تکیه بر حمایتها و راهنمایی های دیگران در هنگام اتخاذ تصمیم است و آگاهی های دیگران در هنگام این نوع تصمیم گیری نقش اساسی دارد بنابراین در این شیوه تصمیم گیرنده متکی به عقاید دیگران بوده و نقش منفعلی دارد.

 

سبک تصمیم گیری آنی:

 

بیانگر شرایط اضطراری است که فرد بدون پشتوانه فکری قبلی، بلافاصله در کمترین زمان ممکن تصمیم اصلی خود را اتخاذ می کنند. البته ممکن است این شیوه تصمیم گیری معلول شرایطی باشد که برای مدیر ایجاد می شود. البته استفاده از این سبک به معنی گرفتن تصمیمات خام و ناپخته نیست، زیرا در این شیوه نیز مدیر بر اساس تجربه و اطلاعاتی که دارد تصمیم گیری می کند.

 

سبک تصمیم گیری اجتنابی:

 

به عقیده پارکر و همکاران او این سبک به معنی، به تعویق انداختن تصمیم گیری در هنگام مواجهه با مشکلات و طفره رفتن از واکنش نسبت به مساله رخ داده شده می باشد. در این شیوه تصمیم گیرنده تمایل دارد که از هر گونه اتخاذ تصمیم اجتناب کرده و تا حد امکان از موقعیت تصمیم گیری دوری جوید  به گونه ای که می توان گفت افراد از گرفتن تصمیم وحشت داشته و نگران عواقب تصمیم خود می باشند.

:

حیاتی که قابل اندازه گیری نباشد قابل زندگی نیست. نظامهای سنجش عملکرد با مقایسه نتایج واقعی، مقاصد و اهداف به مدیران در اجرای برنامه هایشان کمک می کند. اطلاع از اثربخشی و کارائی عوامل بکارگرفته شده برای رسیدن به هدف نهایی هر حرکت، می تواند به عنوان ملاک اصلی ارزیابی آن حرکت تعریف شود. بدین منظور تمام سازمان ها همواره در جهت ارزیابی و پایش وضعیت حیات خود اقدامات گوناگونی را انجام می دهند. بررسی های صورت گرفته بر روی سازمان های مختلف در دهه اخیر نشان می دهد که ارزیابی عملکرد به عنوان یک عامل حیاتی موفقیت به شمار می رود . با این حال تعداد زیادی از سازمان ها فرایند های رسمی برای ارزیابی عملکرد خود را توسعه نداده و به کار نگرفته اند.(Cravens, karen, Piercy, Nigel, & Cravens, David,2000)

 

اندازه گیری عملکرد از جمله بهترین راه های بدست آوردن اطلاعات برای تصمیم گیری در سازمانهاست. مدیران همواره به دنبال آن بوده اند تا عملکرد سازمان های خود را به واسطه مقیاس  مختلف ارزیابی نمایند. ابعاد مالی به طور سنتی برای اندازه گیری و ارزیابی عملکرد سازمانها به کار می رفته است (1999Neely, A.D,)، اما به دلیل محدودیت هایی که این اندازه های مالی داشته اند- از جمله تمرکز بر پیامد های کوتاه مدت، عدم توجه به بهبود مستمر و عملکرد رقبا و…- نیاز به تعیین شاخص ها غیر مالی نیز توسط سایر محققین تشخیص داده شده است. به عبارت دیگر صرف دانستن میزان سود خالص کافی نیست بلکه تبیین نیروهای محرک در پس هر موفقیت یا شکست و درک برتری های سازمانی است که می تواند موجب موفقیت کسب و کار در آینده شود.( 2001Kanji, G.K,)

 

مدیران ارشد می دانند که در سازمان، روش اندازه گیری به شدت بررفتار مدیران و کارکنان تأثیر می گذارد. مدیران همچنین آگاهند که معیار های حسابداری سنتی مانند بازده سرمایه گذاری و درآمد هر سهم، در محیطی که دنیای رقابتی امروز طلب می کند می تواند علائم گمراه کننده ای برای بهبود مداوم و نوآوری فعالیت ها، ارائه نمایند. باوجود اینکه معیارهای سنتی عملکرد مالی در دوران صنعتی به خوبی کار می کردند، اما باتوانایی ها و توانمندی های امروزه شرکت ها مناسبت کمتری دارند.

 

از هنگامی که مدیران و متخصصین سعی در جبران کمبود های روش های اندازه گیری عملکرد شرکت ها نمودند، برخی تلاش خود را برروی مناسب تر کردن معیار های مالی متمرکز نمودند و دیگران اعلام داشتند که معیارهای مالی را باید فراموش کرد چرا که بهینه سازی معیار های عملیاتی مانند زمان گردش کار و کاهش درصد کالاهای معیوب خود به خود باعث می شود که نتایج مالی مناسب تری به دنبال بیایند. اما باید گفت که مدیران نباید بین معیارهای مالی و عملیاتی یکی را انتخاب نمایند زیرا هیچ یک از این معیارهابه تنهایی نمی تواند از جامعیت کافی برخوردار باشند (حسینی, سیدمحمود, 1384)

 

یکی از روش ارزیابی موسسه، رویکرد کارت امتیازی متوازن است. توجه به جنبه های مختلف سازمان همچون مشتری ، یادگیری سازمان، فرایندهای داخلی و بخصوص مالی این رویکرد را نسبت به دیگر رویکرد ها دارای مزیت نموده است. از طرفی شرکت ها نیز به دنبال حداکثر کردن ثروت سهامداران و روش هایی برای دستیابی به اهداف خود هستند. حال اینکه اجرای این رویکرد می تواند سازمان را به این هدف برساند یا نه مسئله ای است که در این تحقیق به آن خواهیم پرداخت.

 

1-2 بیان مسئله :

 

            یکی از دغدغه های حوزه صنعت و محیط کسب و کار افزایش بازده و حداکثر کردن منافع ذی نفعان است. امروزه در دنیا سیستم های تولیدی همچون کارت امتیازی متوازن، شش سیگما، مدیریت زنجیره تامین ، مدیریت ارتباط با مشتری ، تولید به هنگامو … به کمک صنعت آمده تا بتوانند بالاترین بهره وری را داشته باشند و بتوانند در دنیای رقابتی کنونی با وجود بازار های رقابتی و تغییر پارادایم ها در شرایط رقابتی محصولات خود را با بالاترین کیفیت و سطح رضایت مندی ارائه کنند. یکی از سیستم های ارزیابی عملکرد که تحقیقات زیادی در این زمینه انجام گرفته است کارت امتیازی متوازن است.کارت امتیازی متوازن چهارچوبی است برای تشریح فعالیتهای یک سازمان از چهار جنبه مختلف که این کار از طریق تعدادی شاخص صورت می گیرد . (سلیمانی،علیرضا ،1384) درسال 1992 در نشریه Harvard Business Review مقاله ای تحت عنوان «سنجه هایی که محرک عملکردند» از کاپلان و نورتون منتشر گردید . در این مقاله اشاره شده بود که شرکتهای موفق برای ارزیابی عملکرد خود، فقط به سنجه های مالی متکی نیستند بلکه عملکرد خود را از سه منظر دیگر یعنی مشتری ، فرایند های داخلی و رشد و یادگیری نیز مورد ارزیابی قرار می دهند .(بختیاری، پرویز، 1383) مدل کارت امتیازی متوازن مجموعه ای از معیار هاست که به مدیران ارشد نمایی جامع و سریع از عملکرد شرکت ارائه می دهد. این معیارها (مشتری ، فرایندهای داخلی و رشد و یادگیری)هستند که عملکرد مالی آینده شرکت را بوجود می آورند.

 

         

 

1-3 ابعاد و محدوده مسئله

 

این تحقیق از چند بُعد حائز اهمیت است. یکی از این ابعاد، بررسی اهمیت بحث ارزیابی عملکرد، به عنوان یکی از ابزار های مهم مدیریتی است. برای ارزیابی عملکرد از رویکرد های مختلفی استفاده می شود که کارت امتیازی متوازن از جمله این رویکرد ها می باشد . محدوده مورد بررسی در این بخش شامل سنجه های کارت امتیازی متوازن شامل، سنجه مالی، سنجه مشتری، و سنجه فرایندهای داخلی و رشد و یادگیری شرکت ها می باشد. جنبه مالی این تحقیق نیز با توجه به شاخص های ارزیابی مالی شرکت ها شامل سود هر سهم، ارزش شرکت، تغییرات قیمت سهام، ریسک سیستماتیک و بازده شرکت ها می باشد. بطور کلی در این تحقیق با در نظر گرفتن تمامی شرکت های بورس اواق بهادار تهران، ابعاد مختلف رویکرد کارت امتیازی متوازن و تأثیر آن بر عملکرد مالی شرکت های بورس را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

 

1-4  اهمیت-ضرورت و نتایج احتمالی تحقیق

 

            شرکت ها برای اینکه بتوانند در عرصه داخلی و خارجی در بازار پر تغییر کنونی به حیات خود ادامه دهند، می بایست بطور مداوم خود را مورد ارزیابی قرار دهند. ورود محصولات و خدمات شرکت ها به عرصه بین المللی و تجارت جهانی منوط به رسیدن به سطح کیفیت و استاندارهای آنان و تولید محصولات و خدمات در کلاس جهانی است. بنابراین شرکت ها ناگزیر از ارزیابی های دقیق و حرفه ای از عملیات و برنامه های خود هستند. وضعیت کنونی صادرات و واردات کشور و تراز بازرگانی در مقایسه با سایر کشور ها نشان از عدم وجود این ارزیابی های دقیق است. بنابراین لزوم استفاده از یک روش مناسب و همه جانبه برای ارزیابی شرکت ها مشهوداست. یکی از روش های ارزیابی عملکرد که در نسل های جدید خود ابزاری برای تدوین استراتژی و عملیات شرکت می باشد، کارت امتیازی متوازن است که قصد داریم دراین تحقیق با بهره گرفتن از ابعاد این رویکرد، ارزیابی عملکردرا در سازمان انجام داده و تأثیرات آن را برعوامل مالی شرکت بررسی کنیم زیرا شاخص های مالی شرکت برآیند کلیه فرایند های کیفی و کمی شرکت ها است. بررسی ارتباط موثر بین اجرای کارت امتیازی متوازن و عملکرد مالی شرکتها در بازار اوراق بهارار می تواند باعث گسترش استفاده صنعتگران در صورت کشف تأثیر از این روش شود که در نهایت مصرف کنندگان از منافع و اثرات آن برروی محصولات منتفع خواهند شد و راه برای توسعه صنعت و ورود به عرصه های بین المللی و همچنین علاقه سرمایه گذاری بیشتر سهامداران داخلی و خارجی با تکیه بر این روش های روز دنیا خواهد بود .

 

 

 

1-5 پیشینه تحقیق

 

            تحقیقات زیادی در کشورمان در زمینه ارزیابی عملکرد با رویکرد کارت امتیازی متوازن انجام شده است همچنین تحقیقات فراوانی هم مربوط به تاثیر عوامل مالی برروی بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس صورت گرفته است . اما از آنجایی که تا کنون تحقیقات انجام گرفته در هر کدام از این بخشها (صنعتی – مالی ) بطور جداگانه انجام گرفته و با توجه به تاثیر بسیار مهم اجرای این رویکرد ها برروی ثروت سهامداران، این تحقیق انجام خواهد گرفت. مدل های متفاوتی تاکنون در تحقیقات مختلف در مورد ارزیابی عملکرد در جهان مطرح شده است. این مدل ها را می توان به سه دسته کلی تقسیم نمود، که شامل مدل های مبتنی بر زمان و هزینه ، مدل های برتری سازمانی و خودارزیابی و مدل های ترازیابی(یکپارچه) می باشد که در زیر به آن اشاره شده است:

 

 

 

• مدل های مبتنی بر زمان و هزینه: مدل هایی هستند که با تکیه بر ارزیابی حوزه مالی و فرایند تولید مبتنی بر کنترل و هزینه صرف شده. این مدل ها شامل نمودار نیمه عمر، مدل اسکور (SCORE)

 

• مدل های برتری سازمانی و خود ارزیابی : این مدل ها با تاکید بر ارزیابی حوزه مدیریت و فرایند تولید مبتنی بر نتیجه و ارتقاء کیفیت فرایند ها مطرح شده اند که شامل مدل دمینگ (Deming) ، مدل ممیزی کیفیت (ISO)، مدل کیفیت مالکوم بالدریج (BALDRIGE) و مدل تعالی سازمانی (EFQM) هستند.

 

• مدل های ترازیابی (یکپارچه): تاکید این مدل ها بر کلیه ابعاد ارزیابی متوازن در حوزه های مدیریت ، فرایند تولید و عملیات مالی و م نیروی انسانی مبتنی بر اجرا و ارتقاء استراتژی می باشد. این مدل ها شامل: سیستم اسمارت (SMART)، مدل منشور عملکرد، مدل الگوگیری(Benchmarking) ، مدل مدیریت بر مبنای هدف(MBO)، مدل نظام مدیریت هوشین (HOSHIN) ، مدل کارت امتیازی متوازن (BSC).(شرکت پینکو، 1389)

 

کلیه مدل ها در هر سه بخش در جهت تکمیل یکدیگر توسعه یافته اند. نتایج حاصل از هر کدام این مدل ها برای شرایط و موقعیت ها و زمان های مختلف متفاوت است.

 

1-6 اهداف تحقیق:

 

          هدف اصلی از انجام این تحقیق یافتن تأثیر ارزیابی با رویکرد کارت امتیازی متوازن بر عملکرد مالی شرکتها می باشد.

 

اهداف کاربردی این تحقیق به یافتن رابطه پیاده سازی این رویکرد با بازده سهام ، سود هر سهم و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت می باشد. این اهداف می تواند به شرکت ها درباره پیاده سازی این رویکرد، راهنمایی هایی را ارائه کند . 

 

هدف علمی در این تحقیق شناساندن رویکرد کارت امتیازی متوازن همچنین بررسی تأثیر نهادینه سازی این رویکرد بر عملکرد مالی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران می باشد .

 

از جمله اهداف فرعی در این تحقیق می توان به مشخص کردن هر کدام از سنجه های کارت امتیازی متوازن بر عملکرد مالی شرکت ها می باشد. همچنین در این تحقیق به بررسی شرکت هایی که خود کارت امتیازی متوازن را اجرا نموده و سایر شرکتهایی که اجرا ننمودند خواهیم پرداخت. همچنین از سایر اهداف فرعی این تحقیق می توان به تأثیر اندازه شرکت در اجرای کارت امتیازی متوازن بر عملکرد مالی آنها ، اشاره کرد.

 

 

 

1-7 فرضیات تحقیق

 

فرضیات این تحقیق شامل یک فرضیه اصلی و پنج فرضیه فرعی است.که به شرح زیر بیان می گردد.

 

فرضیه اصلی :نمرات کارت امتیازی متوازن بر عملکرد مالی شرکت ها تأثیر داشته است.

 

 

 

فرضیه فرعی 1 : نمرات کارت امتیازی متوازن بر تغییرات قیمت سهام تأثیر داشته است.

 

فرضیه فرعی 2  : نمرات کارت امتیازی متوازن بر ارزش شرکت  تأثیر داشته است.

 

فرضیه فرعی 3 : نمرات کارت امتیازی متوازن برریسک سیستماتیک  تأثیر داشته است.

 

فرضیه فرعی 4 : نمرات کارت امتیازی متوازن بر بازده سهام شرکت ها تأثیر داشته است.

 

فرضیه فرعی 5 : نمرات کارت امتیازی متوازن بر تغییرات سود هر سهم تأثیر داشته است.

 

 

 

1-8 روش تحقیق

 

این تحقیق از نوع کاربردی بوده و از نوع پیمایشی می باشد. در این تحقیق ابتدا در مرحله اول با بهره گرفتن از اطلاعات کتابخانه ای به جمع آوری ادبیات موضوعات مورد بحث پرداخته خواهد شد. همچنین درادامه شاخص های عملکردی مربوط به کارت امتیازی متوازن و همچنین شاخص هایی که در این رویکرد وجود دارند ، استخراج می شود. از طرفی عملکرد مالی شرکت ها توسط شاخص های آن تعریف شده و اطلاعات آن از طریق بورس استخراج می گردد؛ در مرحله دوم با بهره گرفتن از شاخص های استخراج شده، شرکت ها را با رویکرد کارت امتیازی متوازن ارزیابی و نمرات آنان ارزیابی  خواهیم کرد. ازطرفی اطلاعات مالی مربوط به همین شرکت ها با بهره گرفتن از مستندات بورس اوراق بهادار جمع آوری و محاسبه می گردد. در مرحله سوم با بهره گرفتن از اطلاعات جمع آوری شده مراحل قبل و رگرسیون خطی به تحلیل اثرات نمرات کارت امتیازی متوازن بر عملکرد مالی شرکت ها  پرداخته و نتیجه را استخراج می شود.

 

1-9   قلمرو زمانی مکانی موضوعی تحقیق

 

دوره زمانی تحقیق : بین سال های 78 تا 88 می باشد .

 

مکان تحقیق  : شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

 

قلمرو موضوعی : با توجه به نظر شورای تحصیلات تکمیلی مبنی بر ذکر نهادینه شدن بجای نمرات ارزیابی در این تحقیق در مواردی که نهادینه شدن مطرح شده است ، منظور میزان یا جایگاه ارزیابی عملکرد می باشد. 

 

1-10  جامعه آماری

 

کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

 

1-11روش نمونه گیری

 

در این تحقیق نمونه گیری از جامعه صورت نگرفته است و کلیه شرکت های بورس اوراق بهادار تهران مورد نظر قرار گرفته اند. امّا نمونه ای که انتخاب شده است، نمونه زمانی است که اطلاعات شرکت ها مابین سال های 78 تا 88 مورد نمونه قرار گرفته است . در اکثر تحقیقات مالی نمونه خاصی از جامعه گرفته نمی شود تا بتوان به نتایجی قابل اتکا و تعمیم دست یافت. در این تحقیق برای جلوگیری از وجود سهام یک شرکت در شرکت دیگر و بدلیل تدقیق محاسبات و جلوگیری از اشتباهات احتمالی از روش غربالگری در جامعه استفاده شده است.

 

1-12 روش ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات

 

          به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق از روش های زیر استفاده خواهد شد:

 

الف – روش های گردآوری اطلاعات :

 

          1- مشاهده

 

          2- مطالعات کتابخانه ای

 

          3- مطالعات موردی

 

ب- ابزار های گردآوری اطلاعات :

 

          1- مصاحبه با خبرگان و مدیران

 

          2- پرسشنامه

 

          3- اینترنت و شبکه های اطلاعاتی

 

          4- کتب ، مقالات و گزارشات فارسی و لاتین

 

سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان مرجع رسمی اطلاعات بازار سرمایه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

 

1-13 تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی طرح

 

 

1-13-1 کارت امتیازی متوازن :

 

کارت ­امتیازی­ متوازن­ توسط ‌رابرت­‌ کاپلان و­ دیوید ­‌نورتون ­ توسعه ­داده­ شد. ­کارت امتیازی متوازن مدلی کلی نگر از راهکار خلق می کند و به این ترتیب به همه پرسنل سازمان اجازه می دهد موفقیت سازمان را از این طریق مشاهده کنند. مبنای ­آن، تمرکز ­بر استراتژی­ سازمانی ­و اهداف ­و ­نسبت ­عملکرد ­با چهار عنصر کلیدی­ مالی­، ­مشتری­،­ فرایندهای ­کلیدی و یادگیری ­و رشد است­.­ در حقیقت روشی­ برای تکمیل­ اندازه‌­گیری­های ­سنتی­ مالی­،­ با ­سه­ فاکتور پیروزی ­ضمنی ­و ناملموس­ که شامل: سرمایه انسانی (دانش و مهارت‌ها)­ سرمایه ساختاری (دانش ­به ­هم ­تنیده فرایندهای سازمان ­و سیستم­) ­و ­سرمایه مشتری­(ارتباطات مشتریان) است.(سلیمانی، علیرضا، 1384)