وبلاگ

در اقتصاد پر چالش کنونی با فشارهای فزاینده ی محیطی و منابع خارجی محدود، دارایی ها و بدهی های جاری بنگاه های اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است و مدیریت بهینه ی بنگاه ها در این موارد می تواند به عنوان یک مزیت رقابتی برای آن ها محسوب شود. شرکت ها می توانند سطح بهینه ای از موجودی ها را دارا باشند که باعث بیشینه شدن ارزش آن ها می شود. به عبارتی می توان گفت میزان نگهداری موجودی ها در ارزش آفرینی شرکت ها موثر است(کاکاعلی و همکاران، 1390).
موجودی مواد و کالا بخش مهمی از دارایی های بنگاه های اقتصادی را تشکیل می دهد. بنابراین نحوه ارزشیابی و ارائه آن در صورت های مالی تاثیر با اهمیتی در تعیین وضعیت مالی و نتایج عملیاتی واحد تجاری دارد. به عبارتی موجودی های کالا قسمت اعظمی از سرمایه گذاری ها و مصارف منابع شرکت ها را تشکیل داده و از نظر مبلغ بسیار با اهمیت می باشد. (نمازی و همکاران، 1391). در همین راستا حسابداری موجودی مواد و کالا دو هدف اصلی را دنبال می کند که عبارتند از:
1-کمک به محاسبه سود خالص از طریق تطابق هزینه های مربوط با درآمدها
2-محاسبه موجودی های مواد و کالا به عنوان یکی از منابع اقتصادی برای انعکاس در ترازنامه
برای حصول این اهداف، شناسایی و اندازه گیری صحیح موجودی مواد و کالا از ضروریات یک سازمان است، چون مهمترین دارایی های یک واحد تجاری می باشد.
چنانچه کالای سفارشی مشتریان به همان شکل و با همان کیفیت درخواست شده موجود نباشد، فروش و مشتری ممکن است از بین برود. از این رو یکی از مسئولیت های مدیریت واحدهای تولیدی و تجاری برنامه ریزی و اعمال کنترل صحیح نسبت به موجودی مواد و کالا است و یکی از پیش نیاز های کنترل موجودی مواد و کالا، وجود یک سیستم حسابداری دقیق و مطمئن برای بهنگام کردن اطلاعات و مدارک مربوط به موجودی های مواد و کالا و تهیه اطلاعات مورد نیاز مدیریت است(عظیمی، 1388).
 برخی ازمحققان، معتقدند دارایی های جاری که از مجموع حساب های دریافتنی، سرمایه گذاری های کوتاه مدت(وجه نقد و معادل جه نقد)، موجودی مواد و کالا و اقلام تعهدی کوتاه مدت تشکیل شده است، برای شرکت همچون سپری در مقابل ریسک و عدم اطمینان هستند(گربر،1948; ماینز،1996; خوئری، 1999 و کات، 1999 ).
بلیندر و مکینی(1991)، معتقدند که مدیریت موجودی کالا به روش های گوناگون، بر عملکرد شرکت ها تاثیر گذار است. آنان همچنین، بیان کردند که از طریق نگهداری موجودی کالا، شرکت ها       می توانند برنامه ریزی تولید را بهبود بخشیده، هزینه های کمبود و یا موجودی کالا را به حداقل برسانند و هزینه های خرید را از طریق خریدهای عمده و سوداگری در قیمت معاملات به میزان قابل توجهی کاهش دهند. آن ها بیان می کنند که در این میان نباید هزینه های نگهداری از قبیل هزینه های فرصت، هزینه های مکان، هزینه های جابجایی، منسوخ شدن، بیمه، ضایعات و هزینه هایی از این دست را نادیده گرفت.
حاکمیت شرکتی مبحثی است که بر موضوع راهبرد شرکت ها و حقوق سهامداران تأکید داشته و نقش آن کاهش تضاد بین منافع سهامداران و مدیران است. حاکمیت شرکتی عاملی است که انتظار می رود بر بهبود کیفیت اطلاعات افشا شده توسط شرکت ها، از جمله اطلاعات مربوط به موجودی و نحوه ی مدیریت آن ها تاثیر داشته باشد و ابزاری را برای پیش بینی حركت و مسیر آتی شرکت برای استفاده کنندگان بالفعل و بالقوه فراهم کند.
 
نقش شرکت های بزرگ امروزی در ساختار اقتصادی کشورها بر کسی پوشیده نیست. امروزه این شرکت ها به عنوان پایه های اصلی اقتصاد کشورها، حجم زیادی از منابع اقتصادی(نظیر نیروی کار، مواد اولیه، نیروی کار مدیریتی، سرمایه و …) را به مصرف می رسانند و در مقابل با توجه به حجم تولید و فروش، نقشی بسیار مهم را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها بر عهده دارند. به همین دلیل بحث درباره شرکت و موارد مربوط به آن مانند نظریه شرکتی، عملکرد شرکت ها، تفکیک مالکیت و کنترل شرکت ها و نظایر آن مورد توجه نظریه پردازان و محققان علم اقتصاد و کلیه شاخه های علوم کاربردی قرار گرفته، تحقیقات فراوانی در این راستا انجام گرفته است، به ویژه در چند دهه اخیر اغلب نظریه های دوران کلاسیک شرکتی مورد بازبینی قرار گرفته و نظریه های نوینی چون نظریه نمایندگی ارائه شده است(تقی خواه، 1392).
در این میان، سهامداران نهادی به عنوان گروهی كه ابزارهای نظارتی موثری در دست دارند؛       می توانند بطور بالقوه بر راهبردهای شركت ها تاثیرگذار باشند. از آنجایی که سهامداران نهادی، دارای یک دید بلندمدت در سرمایه گذاری هستند؛ ممکن است خود را درگیر فعالیت های اصلاحی در راستای بازدهی های کوتاه مدت نکنند. از طرفی، وجود سهامداران نهادی، بدلیل نقشی که در کاهش تقارن اطلاعاتی دارند؛ ضروری است و از طرف دیگر، هزینه های بالای نظارت و مداخله در امور شرکت، باعث می شود که این گروه از سهامداران، انگیزه زیادی برای درگیر شدن در مسایل عملیاتی و روزمره شرکت را نداشته باشند. در عوض، سهامداران نهادی سعی می کنند که در مسائل بلندمدت و مدیریت بحران شرکت ها، مداخله کنند(باینبریدگ، 2008). چنین مداخله ای مبتنی بر نقش فعال سهامداران نهادی در کنترل انگیزه های منفعت جویانه مدیران، قابل توجه می باشد. زیراکه مدیران کنترل موثری بر دارایی های شرکت ها دارند و از این رو، نظارت بر تصمیمات مالی آن ها و تعیین برخی از راهبرد های اساسی در شرکت از جانب هیات حاکمه، امری است که بطور بالقوه به حفظ منافع سهامداران کمک می کند.
 
1-2- بیان مسئله
در اواخر دهه ی 40 و ابتدای دهه 50، همچنان که اقتصاد در حال بازگشت به وضعیت عادی خود پس از جنگ جهانی دوم بود، یک کاهش سریع در ذخایر موجودی سازمان ها در حال پدید آمدن شد، از آن زمان تاکنون همواره یک کاهش آرام که ما از آن به عنوان مشخصه ی بهبود مدیریت موجودی نام می بریم، در ذخایر موجودی مشهود بوده است البته استثنائاتی نیز وجود داشته که از جمله می توان به تغییر ناگهانی در اوایل دهه 70 که ناشی از افزایش سریع قیمت نفت و بحرانی که به تبع آن در اقتصاد پدید آمده بود اشاره کرد. این موضوع به عنوان یک نوسان کوتاه مدت در این روند کاهش تلقی می گردد. این کاهش یکنواخت به طور واضح تداعی کننده بهبود در مدیریت موجودی بود، اما عوامل مهم دیگری هم در این موضوع دخیل بودند از جمله، تغییر در ساختار صنعت، حرکت به سمت خدمت دهی، رقابت بین المللی، دوره های اقتصاد، تورم و تغییر در تولید ناخالص داخلی. اما سوالی که در میان به ذهن خطور می کند این است که دلایل نگهداری موجودی در شرکت ها چیست؟(عظیمی، 1388).
 
         تحقیقات گذشته دلایل مختلفی را عنوان نموده اند که عبارتند از:
1-نگهداری موجودی در شرکت سازمان را قادر می سازد تا به مقیاس اقتصادی دست یابد.
2-عرضه و تقاضا را متعادل می سازد.
3-امکان محافظت از سازمان در برابر عدم قطعیت در تقاضا و چرخه سفارش را فراهم می آورد.
4- در زنجیره تامین، به عنوان یک محافظ در مقابل موارد بحرانی عمل می کند.
5- به عنوان یک ضربه گیر مابین بخش های مختلف زنجیره تامین عمل می کند.
6-تقاضاهای بیشتر از انتظار یا در زمان های ناخواسته را مجاز می داند.
7-تحویل هایی را که با تاخیر مواجه شده اند را پوشش می دهد.
8-مزیت تخفیف روی سفارشات زیاد را به همراه دارد.
9- امکان خرید اقلام در زمانی که قیمت پایین دارند و انتظار می رود با افزایش قیمت مواجه شوند را فراهم می آورد.
10-امکان عملیات فصلی را فراهم می آورد.
11-هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد.
12-شرایط اضطراری را پوشش می دهد.

13-در زمانی که تورم بالاست می تواند برای شرکت ها سودمند واقع شود.
با توجه به دلایلی که ذکر نمودیم هر سازمان و شرکتی خواستار نگهداری سطح مناسبی از موجودی در شرکت خود است. اما باید متذکر شد که مدیریت بهینه ی این موجود ها خود مسئله ای مهم و در خور توجه است، بنابراین هر شرکتی که موجودی نگهداری می کند به فکر مدیریت آن نیز می افتد.
 اهداف شرکت ها از مدیریت موجودی را می توان به صورت زیر برشمرد:

• ایجاد تعادل مابین موجودی در دسترس و هزینه نگهداری موجودی.

• تعیین سطح موجودی به گونه ای که فقط با یک احتمال از پیش تعیین شده دچار کمبود موجودی شویم.

• ایجاد تعادل میان هزینه ها به منظور یافتن اقتصادی ترین زمان و مقداری که باید دوباره تامین موجودی شود(عظیمی، 1388).

شایان ذکر است که نگهداری موجودی ها در شرکت، هزینه ای را نیز برای شرکت به همراه دارد بنابراین ایجاد تعادل بین هزینه های نگهداری موجودی ها در شرکت و منافع حاصل از نگهداری آن ها نیازمند رفتار مطلوب مدیران شرکت است. حال مسئله این است که آیا مدیران در مدیریت بهینه ی موجودی ها بیشترین تلاش خود را خواهند کرد؟ آیا به حداکثر سازی ثروت سهامدارن می اندیشند؟آیا نوع مالکیت، میزان تمرکز مالکیت و ترکیب هیئت مدیره می تواند بر نحوه ی مدیریت موجودی ها تاثیر گذار باشد؟
بنابراین در این مطالعه، هدف اصلی بررسی تاثیر عوامل حاکمیت شرکتی بر مدیریت موجودی شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است و از آن جهت دارای اهمیت است كه به سرمایه گذاران و سایر تصمیم گیرندگان نشان می دهد كه متفاوت بودن نوع مالكیت و ترکیب هیئت مدیره به واسطه نقشی كه می تواند در نظارت و كنترل مدیریت و كاهش هزینه های نمایندگی داشته باشد، باید در تصمیمات سرمایه گذاری و مالی مورد توجه قرار گیرد.
در این راستا سؤال مطرح این است كه: آیا مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر مدیریت موجودی تاثیر گذار است؟ به عبارت دیگر نوع مالکیت و هیئت مدیره شرکت ها چه تاثیری بر مدیریت موجودی دارد و سیاست مدیران در میزان سطح نگهداری موجودی ها، چگونه خواهد بود؟ با دستیابی به پاسخ این سوال ها، می توان کیفیت اطلاعات مالی را بهبود بخشید و به سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه در اخذ تصمیم های مناسب و بهینه کمک نمود. نتایج این تحقیق می تواند به ما کمک کند تا به این درک برسیم که آیا برای دستیابی به بازاری کاراتر لازم است که تغییراتی در ساختار مالکیت و ترکیب هیئت مدیره شرکت ها ایجاد کنیم و یا حتی محدودیت هایی را برای سرمایه گذاری طبقات خاصی از سهامداران در نظر بگیریم؟
 
 
 
1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق
مدیریت موجودی یکی از بخش هایی است که در ساختار مدیریتی سازمان نقش حیاتی ایفا      می کند بنابراین ضرورت دارد که با انجام پژوهش حاضر شواهدی به دست آید تا مسائل فراروی مدیران مورد بررسی قرار گیرد همچنین تعمق در مورد نکات زیر، اهمیت موضوع را برجسته می کند(الساید و اهبا، 2013).
در حال حاضر وضعیت نقدینگی شرکت ها در کشور ایران در شرایط نامناسبی قرار دارد و اکثر شرکت های ایرانی به علت موقعیت تورمی که در کشور حاکم است ترجیح می دهند وجه نقد خود را به دارایی های دیگر تبدیل کنند، یکی از این دارایی ها موجودی مواد و کالا است. بنابراین وظیفه ی مهم و خطیر مدیران در نحوه ی نگهداری و استفاده از موجودی ها بیش از پیش پر رنگ تر خواهد شد. مطلب مهمی که باید ذکر نمود میزان تاثیر و نقش نوع مالکیت سهامداران، میزان تمرکز آن ها و ترکیب هیئت مدیره در تصمیمات و سیاست های مدیران است.
بنابراین در شرایط کنونی اقتصاد کشورمان، بررسی عواملی که بر سیاست های مدیریت موجودی شرکت تاثیر گذار است کار شایسته ای می باشد چراکه امید است نتایج این پژوهش محرکی برای داشتن اقتصادی پویا و فعال باشد.
 
1-4-اهداف تحقیق
1-4-1- هدف اصلی: تعیین روابط بین حاکمیت شرکتی با مدیریت موجودی کالا
1-1-4-1- هدف فرعی اول: تعیین رابطه ی بین ساختار مالکیت و مدیریت موجودی کالا
1-1-4-2- هدف فرعی دوم: تعیین رابطه ی بین ساختار هیئت مدیره و مدیریت موجودی کالا
 
گفتنی است که ساختار مالکیت از دو بعد مالکیت نهادی و تمرکز مالکیت و ساختار هیئت مدیره از دو منظر اندازه هیئت مدیره و دوگانگی وظیفه مدیرعامل مورد بحث و بررسی قرار می گیرد(الساید و واهبا، 2013).
 
بنابراین سوالات تحقیق به صورت زیر طراحی می گردد.
1-5- سوالات تحقیق
1-5-1- سوال اصلی: آیا بین حاکمیت شرکتی و مدیریت موجودی کالا رابطه وجود دارد؟
1-5-1-1- سوال اصلی اول:آیا بین مالکیت نهادی و مدیریت موجودی کالا رابطه ی معناداری وجود دارد؟
1-5-1-2- سوال اصلی دوم: آیا تمرکز مالکیت، دوگانگی وظیفه مدیرعامل و اندازه هیئت مدیره بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است؟
1-5-1-2-1-سوال اصلی دوم-فرعی اول:آیا تمرکز مالکیت بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است؟
1-5-1-2-2- سوال اصلی دوم-فرعی دوم: آیا دوگانگی وظیفه مدیرعامل بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است؟
1-5-1-2-3- سوال اصلی دوم-فرعی سوم:آیا اندازه هیئت مدیره بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است؟
 
1-6- فرضیات تحقیق
1-6-1- فرضیه اول: بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
1-6-2- فرضیه دوم: تمرکز مالکیت، دوگانگی وظیفه مدیرعامل و اندازه هیئت مدیره بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثر تعدیل کننده دارد.
1-6-2-1- فرضیه دوم-فرعی اول: دوگانگی وظیفه مدیرعامل بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثر تعدیل کننده دارد.
1-6-2-2- فرضیه دوم- فرعی دوم: دوگانگی وظیفه مدیرعامل بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثر تعدیل کننده دارد.
1-6-2-3- فرضیه دوم-فرعی سوم: اندازه هیئت مدیره بر ارتباط بین مالکیت نهادی با مدیریت موجودی کالا در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثر تعدیل کننده دارد.
1-7-روش کلی تحقیق
در این تحقیق داده های مورد نظر از طریق صورت های مالی و یادداشت های مربوط به شرکت های مورد مطالعه و با کمک لوح های فشرده سازمان بورس اوراق بهادار تهران (بانک های اطلاعاتی ره آورد نوین و تدبیر پرداز) و پایگاه اینترنتی (RDIS وIRBOURSE وTSETMC) جمع آوری گردیده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف تحقیق، یک تحقیق کاربردی می باشد زیرا به بررسی روابط متغیرها در بازار اوراق بهادار پرداخته است و به دنبال تبین روابط و ارائه پیشنهادها جهت ارتقاء کارایی بازار می باشد. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی است و در میان انواع تحقیقات همبستگی از لحاظ هدف جزء تحلیل های رگرسیونی می باشد. ضمن این که رویکرد آن استقرایی، یعنی رسیدن از جزء به کل و از لحاظ نوع طرح تحقیق به جهت تکیه بر اطلاعات تاریخی، پس رویدادی است.
. Graber
. Miner
. Khoury, Nabil
. Cote
. Blinder, and  Maccini
Corporate Ownership